اخراج اجباری و زنده‌گی پناهجویان افغان در تیر راس مرزبان کشورها

تهیه شده توسط: غلام جیلانی ارسلان

پس از فروپاشی حکومت جمهوری افغانستان و با حاکمیت گروه طالبان فقر و بیکاری در این کشور به بالاترین سطح رسیده‌ است. در نتیجه این بحران اقتصادی صد ها هزار افغان که عمدتا جوانان تحصیل‌کرده اند، مجبور شدند بدون آمادگی و برای نجات جان ، دست یافتن به یک لقمه نان و زندگی نسبتاً خوب‌تر افغانستان را ترک کرده و به شماری از کشورهای همسایه و منطقه آواره شدند.

اما بسیاری از این مهاجرین که در ایران و ترکیه بسر می‌برند نه تنها به زندگی بهتر دست نیافته اند بلکه با مشکلات زیادی روبرو گردیدند. مشکلات که حتی آنان را به اختلالات روحی و روانی مبتلاکرده و این مهاجرت های غیرقانونی به قیمت جان شان تمام شده است.

باگذشت انتخابات ریاست جمهوری درترکیه مهاجرین غیرقانونی دراین کشور روز خوبی را ندیده اند. گرچند در زمان کارزارهای انتخاباتی حزب حاکم حق و عدالت نسبت به حزب مخالف سیاست نرم تری در قبال مهاجرین داشت اما بعداز انتخابات بازی به طور دیگری ادامه یافت.

با گذشت هر روز زنده گی مهاجرین در ترکیه سخت تر شده ، مهاجرین غیر قانونی از کوچتکرین حق زنده گی برخوردار نستند. در کوچه و خیابانهای شهر گشت و گذار مهاجرین سخت شده است. ایست های بازرسی در جاده ها و خیابانهای که تردد مهاجرین زیاد است بیشتر شده است.

یکتن از مهاجرین افغان که به گونه غیر قانونی وارد خاک ترکیه شده است نخواست از وی نامبرده شود داستان زندگی اش را چنین تعریف می کند:

«من پس از سقوط حکومت و آمدن گروه طالبان وطنم را بخاطر پیدا کردن یک لقمه نان ترک کردم و به ترکیه مهاجر شده‌ام اما از روزی که به این کشور آمده‌ام هیچ روز خوبی ندیده‌‌ام. هر روز خانه های مهاجرین از سوی مامورین امنیتی تلاشی شده و مهاجرین بدون اسناد بازداشت و بعداز طی مراحل قانونی به افغانستان دیپورت میشوند. من و دیگر مهاجرین از ترس اینکه مبادا دستگیرشوند هفته ها نمیتوانیم به جاده ها برآییم رفت و آمد بالای کار روزانه به مشکلات مواجه هستیم. ».

علی ییرلی کایا وزیر امور داخله ترکیه در صفحه تویترش از بازداشت 75442 مهاجر بدون مدرک در نود روز گذشته خبر داده افزوده است که از این مجموع 32563 تن به کشورهای شان بازگشتانده است و عملیات بازداشت افراد غیر قانونی ادامه دارد.

مهاجرین افغان از نحوه بازداشت، زنده گی در کمپ های مهاجرین و دیپورت شدن به خاک ایران بعداز بازداشت ازسوی پولیس ترکیه روایات گونه گون دارند.

منصور بیک یکی از مهاجرینی که تازه از ترکیه به خاک ایران دپیورت شده است میگوید :

از طریق مرز ایران به ترکیه رفته بودیم، بعداز چند روز پولیس مارا دستگیر کرده و به کمپ اردیش انتقال دادن، در کمپ از سوی پولیس شکنجه شدیم، درکمپ هیچگونه امکانات وجود نداشت. بعد از چند روز پولیس ترکیه مارا به زور به طرف خاک ایران رهنمایی کرده و بالای ما فیر کرده مجبور شدیم به طرف ایران فرار کنیم، در داخل خاک ایران به دست گروگان گیرها افتادم، خانواده ام با دادن 70 میلیون تومن از دست گروگان گیرها آزاد شدم و فعلا در ایران کارگری میکنم.

اما اسماعیل چنگیز یکی از فعالین حقوق بشری و رییس فدراسیون انجمن های اوراسیا میگوید گزارشاتی مبنی بر آزار و اذیت مهاجرین از کمپ ها و دیپورت اجباری به خاک ایران را داریم. اما این ادعاها از سوی هیچ یک از نهادهای حامی مهاجرین ثابت نشده است. وی میگوید ترکیه به همه قوانین حقوق بشری احترام گذاشته اما در این اواخر مساله مهاجرین در ترکیه به ابزار سیاسی بین احزاب حاکم و مخالف مبدل شده است. وی در ادامه میگوید:

درنتیجه جنگ ، بی ثباتی و مشکلات اقتصادی در ممالکی مثل افغانستان، سوریه و عراق مردمان این سرزمین ها به خاطر زنده گی خوبتر به ترکیه و ممالک اروپایی مهاجر شده اند. این مهاجرین که عمدتا مجرد و جوانان هستند بارسوم و عنعنات کشور میزبان بلدیت ندارند.این موضوع واکنش های عمومی را بر علیه مهاجرین بر انگیخته است.

آقای چنگیز از نحوه بازگشتاندن مهاجرین افغان درخاک ایران انتقاده نموده میگوید هیچ مملکتی حق بازگشتاندن غیر قانونی کسانی را که از یک مملکت حق پنهانده گی طلب نموده باشد را ندارد. نظر با قانون های بین المللی و حقوق بشری هر شخص حق دست یافتن به منطقه امن را دارد. انداختن جبری پناهجویان به آنسوی مرز از جمله نقض قانون حقوق بشری محسوب میشود.

میگیری کسی را جبرا به آنسوی مرز طرف ایران میفرستی، آنها به دام گروگان گیرها می افتد و ویا هم پناهنده را میگیری به افغانستان دیپورت میکنی و آنجا بالای آن شخص رفتار غیر انسانی صورت بیگیرد و حیاتش در خطر بی افتد این مساله نقض حقوق بشری وکرامت انسانی است.

خواستم در این مورد دیدگاه اداره مهاجرت ترکیه و همچنان سازمانهای بین الملی یا حقوق بشری را داشته باشم اما با تلاش های فروان موفق به دریافت نظریات این ادارات نشدم.

قابل ذکر است که شرایط دشوار اقتصادی در ایران و ترکیه سبب شده است که مهاجرینی که در این ممالک کار میکردند مجبور شوند راه کشور های اروپایی و غربی را بگیرند.

اما کمتر کسانی چانس می‌آورد که این مسیر مرگبار را طی و به قله های بلند زنده گی دست پیداکنند. مسیر غیر قانونی ترکیه اروپا نیز حکایات تلخ و تاریک برای مهاجرین دارد.

طبق آمار سازمان ملل در حدود چهار میلیون افغان در کشور های خارجی زنده‌گی می‌کند که تعدادی زیادی از آنها هنوز سرپناهی به خود پیدا نکرده اند.

تداوم جنگ بیشتر از چهل سال، نبود نظام‌های عادل و قانونمند، بیکاری گسترده و مسایل امنیتی از دلایل اصلی مهاجرت است.

*این گزارش خبری با حمایت روزنامه نگاران برای حقوق بشر «JHR» تهیه شده است.