نتایج یک بررسی: ۴۸ درصد رسانه‌ها پس از آمدن طالبان از فعالیت باز مانده‌اند
در یک بررسی که از سوی اتحادیه‌ی ملی ژورنالیستان افغانستان و به همکاری یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد) انجام شده، آمده‌است که پس از تسلط طالبان بر افغانستان، ۴۸ درصد رسانه‌های (دیداری، شنیداری، نوشتاری و آنلاین) در کشور، از فعالیت باز مانده‌اند.
نتایج این بررسی که در سه ماه انجام شده‌است، نشان می‌دهد که در زمان جمهوریت ۳۰۵ رادیو در افغانستان فعالیت داشت و اکنون شمار رادیوهای فعال در کشور به ۲۰۴ شبکه‌ی رادیویی کاهش یافته‌است.
هم‌چنان پیش از حاکمیت طالبان در افغانستان، ۱۵۰ شبکه‌ی تلویزیونی در کشور فعال بود که اکنون تعداد آن‌ها به ۷۸ تلویزیون کاهش یافته‌است.
همچنین در دوران جمهوریت ۹۰ رسانه‌ی چاپی فعالیت داشت که اکنون شمار آن‌ها به ۱۴ رسانه‌ی چاپی رسیده که آن‌ها هم به گونه‌ی آنلاین فعالیت می‌کنند.
بربنیاد نتایج به‌دست آمده از این بررسی، پس از به قدرت رسیدن طالبان، ۶۷ درصد کارمندان رسانه‌ای شغل خود را از دست داده‌اند که از این میان ۸۲ درصد مردان و ۱۸ درصد زنان استند.
حق دست‌رسی به اطلاعات، از دیگر مواردی است که همواره مطرح بوده و در زمان جمهوریت نیز خبرنگاران با این چالش مواجه بودند. در این بررسی آمده‌است که تنها ۷ درصد خبرنگاران از دست‌رسی به اطلاعات راضی بوده‌اند و بقیه مصاحبه شوندگان از حق دست‌رسی به اطلاعات، ابراز نارضایتی کرده‌اند.
خشونت برضد خبرنگاران مورد دیگری است که در این بررسی به آن پرداخته شده‌است و براساس نتایج به‌دست آمده، خشونت برضد خبرنگاران در دوره‌ی طالبان نسبت به زمان جمهوریت، ۶۰ درصد افزایش داشته‌است.
چندی پیش انجمن ژورنالیستان آزاد افغانستان و مرکز خبرنگاران افغانستان با نشر یک گزارش مشترک گفته بودند که خشونت برضد خبرنگارانِ زیرِ حاکمیت طالبان، دو برابر شده‌است.
محدودیت‌های تازه وضع شده بر خبرنگاران و کارمندان زن در رسانه‌ها، از دیگر مواردی است که در این بررسی مورد بحث بوده‌است.
بربنیاد گزارش‌های موجود، برخی از خبرنگاران زن، به‌دلیل محدودیت‌های وضع شده در محیط کار، از ادامه‌ی فعالیت در رسانه‌ها صرفِ نظر کرده‌اند.
پس از سقوط جمهوریت و روی‌کار آمدن طالبان، بسیاری از رسانه‌ها در کشور تعطیل و شمار زیادی از خبرنگاران مجبور به ترک کشور شدند.
پس از آمدن طالبان، سانسور گسترده در رسانه‌ها اِعمال می‌شود
یکی از خبرنگاران که چندین سال است در رسانه‌های کشور مشغولِ کار است و به دلیل مسایل امنیتی اجازه‌ی نشر نامش را به خبرنگار تلویزیون آمو نداد، می‌گوید: «اِعمال فشار از سوی طالبان به خبرنگاران، آنان را واداشته که نتوانند بی‌طرفانه کار کنند.»
او در ادامه می‌افزاید: «طالبان، فعالیت خبرنگاران و رسانه‌ها را زیر ذره‌بین دارند و اگر اندکی خلاف میل شان کاری شود، روزگار خبرنگار و رسانه را سیاه می‌کنند.»
این خبرنگار با اشاره به سانسور گسترده‌ای که این روزها در کشور اِعمال می‌شود، علاوه می‌کند: «طالبان حتا در نوع برنامه‌ها به شدت دخالت می‌کنند. در برخی مواقع، در دعوت مهمانان نیز دخالت دارند و این فشارها باعث شده‌است که خبرنگاران از کار دل‌سرد شوند و از ادامه‌ی کار خودداری کنند.»
او برخورد طالبان با خبرنگاران را «بسیار خصمانه» دانسته و تأکید می‌کند: «طالبان خبرنگاران را جاسوس خطاب کرده و کشتن شان را روا می‌دانند. متأسفانه این مفکوره در ذهن مقامات بلند و پایین رتبه‌ی طالبان وجود دارد که خبرنگاران را مخالف نظام شان دانسته ومرگ خبرنگار را روا می‌پندارند.»
خبرنگاران افغانستان هیچ‌گونه مصونیتی ندارند
در طول دو دهه‌ی گذشته، رسانه‌های افغانستان وابسته به‌کمک نهادهای بیرونی و نشر آگهی‌های بازرگانی بودند؛ ولی اکنون با کاهش حمایت‌های بیرونی و نبود آگهی‌های بازرگانی، فعالیت شماری از رسانه‌ها متوقف و برخی از آن‌ها در وضعیت سختی قرار گرفته‌اند؛ موضوعی که در این بررسی هم‌چنان از آن به‌مثابه‌‌ی «یک چالش بزرگ» یاد شده‌است.
اکنون که بیش از یک‌سال از تسلط طالبان در کشور می‌گذرد، هیچ مرجع حقوقی که مصونیت شغلی و جانی خبرنگاران را پشتیبانی کند، در کشور موجود نیست.
اما تا پیش از حاکمیت طالبان، درکنار نهادهای حامی خبرنگاران، کمیسیون دست‌رسی به اطلاعات و چندین مصوبه وجود داشت که در روشنایی آن‌ها، خبرنگاران حق دست‌رسی به اطلاعات را داشتند و مصوبه‌های حقوقی آن‌ها، دست اشخاص زورمند و مسؤولان حکومتی را از انجام خشونت برضد خبرنگاران کوتاه و زمینه‌ی دست‌یابی به اطلاعات را برای آنان فراهم می‌کرد.
حالا که این قوانین و مصوبه‌ها از کار افتاده یا ملغا شده‌است، درحال حاضر هیچ گونه چترِ حمایتی از خبرنگاران وجود ندارد؛ خلائی که کار خبرنگاری را در افغانستان با دشواری‌های بسیاری روبه‌رو کرده‌است.
هرچند طالبان، همواره بر حمایت از خبرنگاران تأکید کرده‌اند؛ اما هیچ تغییری در عمل‌کرد این گروه دیده نشده‌است.
به گفته‌ی نهادهای حامی خبرنگاران، افغانستان ناامن‌ترین مکان برای کار خبرنگاری دانسته می‌شود. آمار تلفات خبرنگاران در کشور همواره بلند بوده و روزنامه‌نگاران کشور درکنار مشکلات اقتصادی، با چالش‌های امنیتی نیز مواجه استند.
