دوام بن بست؛ ناتو برآید رژیم کابل سرنگون می‌شود

سازمان‌های جهادی پس از خروج کامل نیروهای شوروی تصور می‌کردند که می‌توانند چند ماه پس از خروج نیروهای شوروی، بساط حکومت دکترنجیب را برچینند. اما نیروهای نظامی حکومت دکتر نجیب توانستند که بن‌بست نظامی را به سود دولت حفظ کنند. دوام بن‌بست سبب شد که سازمان ملل متحد سیاست مصالحه نجیب را جدی بگیرد. برخی از رهبران جهادی هم به صورت محرمانه با دولت نجیب مذاکره کردند. اما ستاره اقبال نجیب با روی کار آمدن بوریس یلتسین و فروپاشی شوروی غروب کرد.

با روی کار آمدن یلتسین در سال ۱۹۹۲ سیاست شوروی در قبال افغانستان دچار تغییر استراتژیک شد. بوریس یلتسین به جای حمایت از “یک دولت دوست در کابل” سیاست معامله با گروه‌ها را در پیش گرفت. یلتسین تصور می‌کرد که معامله با گروه‌ها به جای حمایت از یک دولت کم هزینه است و سبب می‌شود که بنیادگرایان مذهبی از مرزهای جنوبی آسیای میانه دور نگهداشته شوند. با توقف حمایت روسیه از کابل و استقبال از هیات مجاهدین در مسکو در ژانویه ۱۹۹۲ زوال حکومت نجیب رقم خورد. این تحولات رهبران جهادی پشاور نشین را هم به پیروزی نظامی مطمین کرد. این رهبران دیگر با طرح سازمان ملل متحد برای انتقال قدرت به یک اداره غیرجانب‌دار همکاری نکردند.

تجربه مجموع حاکمیت حزب دمکراتیک خلق و به ویژه حکومت نجیب نشان می‌دهد که نهاد دولت درافغانستان بدون حمایت مالی، سیاسی و امنیتی بیرونی بقا ندارد. تجربه سیاست مصالحه دکتر نجیب هم نشان دهنده آن است که گروه‌های ضد دولت با یک حکومت از پا افتاده مذاکره نمی کنند. این گروه‌ها وقتی با حکومت مذاکره می‌کنند که از پیرزی نظامی خود مطمین نباشند.

اگر نیروهای محدود نظامی ناتو که حالا در افغانستان حضور دارند، پیش از امضای یک توافق صلح تضمین شده میان کابل و طالبان، این کشور را ترک کنند، دولت کنونی افغانستان هم سقوط می کند. کشورهای عضو ناتو و روسیه هم نباید اشتباه استراتژیک یلتسین را تکرار کنند. سیاست حمایت از نهاد دولت باید محور سیاست خارجی این کشورها باشد. یلتسین با کنار گذاشتن این سیاست نتوانست امنیت آسیای میانه و روسیه را حفظ کند. با سقوط نهاد دولت در افغانستان در سال ۱۹۹۲ نیروهای بنیادگرا رودخانه آمو را عبور کردند و جنگ را تا چچن وداغستان بردند.