خستین نشست مستقیم بین افغانها صلح ۲۲ ثور سال گذشته با حضور رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان، وزیر امور خارجه، هیأت دو طرف با نمایندگان و وزیران خارجه حدود ۲۰ کشور جهان بصورت حضوری و آنلاین افتتاح شد.
اما این نشست از آن روز تاکنون که شش ماه می گذرد بجز توافق برسر کار شیوه مذاکرات دستاوردی نداشته و در عین حال باعث ناامیدی در داخل و خارج افغانستان شده است.
قرار بود در ماه می امسال پیشرفت های قابل ملاحظه در نشست های هیأت دولت افغانستان و گروه طالبان بدست آید که فرصت خروج کامل نیروهای نظامی آمریکا و پیمان اتلانتیک شمالی (ناتو) را فراهم کنند که چنین نشد و امریکا با تخطی از توافق با طالبان زمان حضور نیروهای خود در افغانستان را تمدید کرد.
دولت جدید آمریکا به رهبری جوبایدن که ناگزیر است راه ترامپ برای خروج نیروهای نظامی آمریکا هرچند با تاخیر را فراهم کند در نظر دارد با صلحی شتابزده و تحمیلی خروجی آبرومندانه از افغانستان داشته باشد.
آمریکا به همین دلیل از نشست صلح ترکیه با مشارکت سازمان ملل ،ترکیه ،قطر حمایت کرد و در نامه ای آمرانه از دولت افغانستان خواست که برای شرکت در این نشست آمادگی داشته باشد.
هرچند کابل در روزهای نخست در واکنش به این نامه آمرانه وزیر خارجه آمریکا گفت که آنرا نمی پذیرد و نشست ترکیه را جمع شدن ۲۰ نفر در اتاقی برای تعیین سرنوشت یک کشور دانست و افزود که چنین نشست هایی هرگز نمی تواند سرنوشت افغانها را تعیین کند اما پس از چند روز ناگزیر با آن موافقت کرد.
اکنون کابل به نشست ترکیه بعنوان نشست تعیین کننده سرنوشت افغانستان می نگرد و فشارهای آمریکا نیز باعث شده است که با تمام توان تلاش کند برای حل معضل این کشور در آن حضور یابد و برای حضور موثر در آن ،طرح واحد از طرف دولت افغانستان، شورای عالی مصالحه ملی و احزاب سیاسی ارائه کنند.
با وجود همه تلاش‌ها اما به نظر می رسد که حدود دو یا سه طرح از جناح جمهوریت افغانستان در نشست ترکیه ارائه شود و از طرف دیگر برسر ساختار دولت متمرکز، غیرمتمرکز و نوع نظام فدرالی در بین احزاب نیز اختلاف‌های وجود دارد که در کنار آن طالبان هم بر ایجاد امارت طالبان پافشاری خواهند کرد.
گمانه‌زنی‌ها بر این است که در دوحه نیز هیأت دولت و گروه طالبان نتوانسته اند برای حضور در نشست ترکیه برنامه‌ای طرح کنند که براساس آن مواضع دو طرف به هم نزدیکتر شود.
گفته می شود آمریکا طرحی را تهیه و برای اظهار نظر و طرح در گفت وگوهای صلح ترکیه در اختیار هیات های طالبان ودولت افغانستان قرار داده است.
هرچند روز گذشته (شنبه) شورای عالی مصالحه ملی افغانستان از پایان کاری کمیته جمع بندی نظرات ۳۰ حزب برای طرح صلح خبر داد ولی تاکنون خبری از جزئیات این پیش نویس منتشر نشده است.
در چنین شرایطی زلمی خلیل‌زاد نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان با سفر به کابل سه نشست مهم و جداگانه با مقامات بلند پایه افغانستان برگزار کرد.
وی با اشرف غنی رئیس جمهوری و معاونان و رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان درباره روند پیشرفت طرح صلح گفت وگو کرد.
کارشناسان و آگاهان مسائل سیاسی افغانستان معتقدند اختلاف افغان ها و نرسیدن به توافق با هم باعث شده که فرصت تحمیل نظرات آمریکا فراهم شود.
محمدعاصم آگاه سیاسی افغانستان گفت که در ۴۰ سال گذشته تاکنون احزاب و گروههای مختلف نتوانسته اند که در نشست های داخلی و خارجی به توافق دست یابند .
وی اظهارداشت این بار نیز در نشست ترکیه دستیابی به یک موضع واحد بین دولت احزاب سیاسی و شورای مصالحه ملی افغانستان دشوار به نظر می رسد و در نهایت آمریکا برنامه خود را به مردم تحمیل می کند.
به گفته این آگاه سیاسی افغان، خط و نشان های اخیر وزیر خارجه آمریکا به دولت افغانستان نیز نشان از تحمیل خواسته واشنگتن دارد.
عاصم گفت که اگر ریشه های اصلی بحران به صورت اساسی حل نشود و آمریکا بخواهد با فشارو زور توافقنامه صلح را بر افغان ها تحمیل کند ،بحران به شکلی دیگر بروز خواهد کرد.
“نصیراحمد اندیشه” معاون سابق وزارت خارجه افغانستان نیز گفت که دو تجربه ناکام برای رسیدن به صلح طی چنددهه اخیر در کشور رخ داده است که نخستین آن پس از خروج نیروهای شوروی سابق و سقوط کابل به دست مجاهدین بود و آنها نتوانستند برای ایجاد دولت فراگیر به توافقی دست یابند و کشور را در بحران جنگ طولانی غرق کردند.
به گفته وی اما رویداد دومی در سال ۲۰۰۱ در بن اتفاق افتاد که علت ناکامی آن ضرب الاجل های تحمیل شده به جای مشورت های فراگیر و نبود توافق کامل باعث تداوم بحران این کشور شده است.
به همین دلایل اگر طرف‌های افغانستان از خود درایت، هوشیاری و توانمندی بخرج ندهند و از خواسته‌ها و منافع خود عبور نکند و در راه منافع ملت گام برندارد مجبور می شود که برنامه تحمیلی آمریکا را بپذیرد و در این صورت نیز هرگونه صلحی شکننده خواهد بود.
