طالبان و زبان فارسی؛ تداوم فارسی ستیزی با چاشنی زور و تفنگ

در تازه‌ترین مورد، گروه طالبان تابلوی فارسی شفاخانه دولتی ولایت هرات در جنوب غرب افغانستان را پایین کشیده‌اند و به جای آن تابلویی با دو زبان پشتو و انگلیسی، نصب کرده‌اند.

ساکنان شهرات می‌گویند که تابلوی فارسی شفاخانه هرات از زمان تأسیس آن با عنوان «شفاخانه تخصصی ششصدو پنجاه بستر حوزوی هرات» نصب شده بود و طالبان روز گذشته این تابلو را پایین کشیدند و تابلوی جدید را با حذف زبان فارسی، نصب کردند.

شفاخانه دولتی هرات، بزرگترین شفاخانه این ولایت است و تحت نظر وزارت صحت عامه افغانستان، اداره می‌شود. این شفاخانه، قدیمی‌ترین شفاخانه در این ولایت نیز است.

اکثریت مطلق ساکنان ولایت هرات به زبان فارسی حرف می‌زنند و به همین دلیل می‌گویند که طالبان با حذف زبان فارسی از بزرگترین شفاخانه این شهر، به فرهنگ و زبان آنها «توهین» کرده‌اند و سر «ستیزه» در پیش گرفته‌اند.

زبان فارسی از کدام تابلوها حذف شده است؟
حذف زبان فارسی از تابلوی شفاخانه دولتی ولایت هرات، اولین مورد از این دست اقدامات نیست و گروه طالبان تاکنون در موارد مختلف، اقدامات مشابهی را انجام داده‌اند و به اعتراضات نیز بی‌توجه بوده‌اند.

در ماه حوت سال ۱۴۰۰ خورشیدی، طالبان واژه فارسی «دانشگاه» را از تابلوی دانشگاه بلخ حذف کردند و به جای آن در دو طرف تابلوی این دانشگاه واژه پشتوی «پوهنتون» را جایگزین کردند.

پیش از آن، در سمت راست تابلوی دانشگاه بلخ به زبان فارسی نوشته شده بود «دانشگاه بلخ» و در سمت چپ آن به زبان پشتو نوشته شده بود « د بلخ پوهنتون» در قسمت پایین تابلو هم واژه انگلیسی «Balkh University» نوشته شده بود.

وزارت تحصیلات عالی طالبان از حذف واژه فارسی دانشگاه از تابلوی دانشگاه بلخ دفاع کرد و گفت که در قانون کلمه دانشگاه ثبت نشده است.

علاوه بر این، طالبان زبان فارسی را از تابلوی ساختمان ولایت بامیان در مرکز افغانستان، نیز حذف کردند و به جای آن تابلوی با زبان پشتو و انگلیسی نصب کردند.

اکثریت مطلق ساکنان ولایت‌های بلخ و بامیان، به زبان فارسی صحبت می‌کنند و حذف زبان فارسی را از تابلوهای رسمی دولتی، نمادی از «تعصب زبانی» طالبان می‌دانند.

بجز این موارد، طالبان زبان فارسی را از اکثر تابلوهای ادارات دولتی، پارک‌ها، خیابان‌ها و سایر مکان‌های عمومی حذف کرده‌اند و این تابلوها را یا تنها به زبان پشتو نصب کرده‌اند و یا به زبان‌های پشتو و انگلیسی.

تداوم فارسی ستیزی
جنجال زبانی در افغانستان، همواره داغ و پر تنش بوده است، اما با تسلط طالبان این جنجال‌ها نه تنها در حال پایان یافتن نیست که دوباره در حال داغ شدن و اوج گرفتن است.

در قانون اساسی نظام جمهوریت در افغانستان، زبان‌های فارسی و پشتو به عنوان زبان‌های رسمی این کشور، ذکر شده بود، اما به گویندگان سایر زبان‌ها نیز اجازه داده شده بود که برای رشد و توسعه زبان خود تلاش کنند و در این زمینه بنویسند و انجمن تشکیل بدهند.

اما با تسلط طالبان، قانون اساسی نظام جمهوری، ملغی اعلام شد و این گروه بخش‌های از قانون اساسی دوره ظاهر شاه را نافذ اعلام کردند تا اینکه ملا هبت الله، رهبر این گروه، گفت قوانینی که توسط افراد ساخته شده باشد، قابل تطبیق نیست و «فقط و فقط حکم الله قابل تطبیق است.»

اکنون و در غیاب هیچ‌گونه قانونی، گروه طالبان همه روزه تابلوهای ادارات مهم دولتی را در ولایت‌های که اکثریت ساکنان آن فارسی زبان هستند، پایین می‌کشند و زبان فارسی را از آن حذف می‌کنند.

فرهنگیان، شاعران و روزنامه نگاران افغانستان حذف زبان فارسی را از تابلوهای ادارات دولتی و مکان‌های عمومی توسط طالبان، تدام سیاست «فارسی ستیزی» می‌دانند و می‌گویند که طالبان اکنون می‌خواهند با «زور» و «نوک تفنگ» این سیاست را تطبیق کنند.

مجیب مهرداد، از شاعران نامدار افغانستان در واکنش به حذف واژه فارسی دانشگاه از تابلوی دانشگاه بلخ نوشته بود که: ««فارسی‌ستیزی که عبارت (مصطلحات ملی) مندرج ماده شانزدهم قانون اساسی گذشته، تنها یکی از مظاهر آن بود، همزمان مجاهد و طالب و خلقی و جمهوری‌خواه یک گروه قومی را در صف واحد قرار می‌دهد.»

ایوب آروین، از روزنامه نگاران و نویسندگان شناخته شده افغانستان نیز این کار را «فارسی زدایی» خوانده بود و شماری دیگر آن را تلاش یک گروه قومی خاص برای حذف زبان فارسی دانسته بودند.

حذف زبان فارسی از تابلوها و نادیده گرفتن هویت زبانی شهروندان افغانستان، بخشی از تلاش‌های «سرکوب‌گرانه» طالبان به شمار می‌رود. این گروه تا کنون در عرصه‌های مختلف تلاش کرده است که فرهنگ و زبان یک قوم و مذهب خاص را حاکم بسازند و سایر فرهنگ‌ها، زبان‌ها و مذاهب را حذف کنند و یا به حاشیه برانند.