طالبان پیش از برگشت به قدرت با سایر گروه‌های شورشی و افراطی جهانی و منطقه‌ای دادوستدهای نظامی، تسلیحاتی و قرابت ایدیولوژیک داشته‌اند. هزاران نیروی جنگی این گروه‌ها در کنار طالبان علیه نیروهای خارجی و قوای مسلح دولت پیشین افغانستان جنگیده‌اند. پس از سقوط افغانستان به دست طالبان، صدها جنگ‌جوی داعش، القاعده و سایر گروه‌های تروریستی از زندان‌های دولت پیشین رها شده‌اند. جبهه مقاومت ملی و سایر گروه‌های سیاسی مخالف طالبان بارها از تبدیل شدن کشور به پناهگاه امن برای تروریستان بین‌المللی و منطقه‌ای هشدار داده‌اند. به‌تازه‌گی، رییس ستاد فرماندهی مرکزی امریکا (سنتکام) گفته است که داعش در افغانستان تنها شش ماه از پیدا کردن قابلیت حمله‌های خارجی فاصله دارد. هرچند طالبان حضور و فعالیت‌های مخربانه داعش در افغانستان را انکار میکنند، اما جنگ‌جویان شاخه خراسان داعش در نزدیک به دو سال گذشته هرازگاهی عملیات‌های ویرانگر و خونین خود را راه‌اندازی کرده‌اند. گروه داعش در تازه‌ترین مورد مسوولیت حمله بر جان داوود مزمل، والی طالبان برای بلخ و حمله بر یک تجمع خبرنگاران در شهر مزارشریف را برعهده گرفته است.
جنرال مایکل کوریلا، رییس ستاد فرماندهی مرکزی امریکا (سنتکام) روز پنج‌شنبه، ۲۵ حوت، در کمیته دفاعی مجلس سنای این کشور گفته است که داعش در افغانستان تنها شش ماه از قابلیت حمله‌های خارجی فاصله دارد. او در این سخنرانی تاکید کرده است: «آن‌ها [داعش] می‌توانند یک عملیات خارجی را علیه منافع ایالات متحده یا غرب در خارج از کشور در کمتر از شش ماه بدون هیچ هشداری انجام دهند.»
فاکس‌نیوز، خبرگزاری امریکایی، گزارش داده که جنرال مایکل کوریلا در کمیته دفاعی مجلس سنای ایالات متحده گفته است که داعش شاخه خراسان در افغانستان در مدت شش ماه قادر به انجام حملات تروریستی در اروپا و آسیا خواهد بود. آقای کوریلا تاکید کرده که داعش در حمله مستقیم به امریکا با مشکل بیشتری مواجه خواهد شد. او افزوده است که ایالات متحده پس از خروج از افغانستان تنها یک حمله علیه داعش در افغانستان انجام داده که همه‌گانی شده بوده است. طبق گزارش فاکس‌نیوز، آقای کوریلا جزییات بیشتری درباره چگونه‌گی رشد داعش در افغانستان را در یک نشست محرمانه پشت درهای بسته پس از جلسه استماعیه به مجلس سنای ایالات متحده امریکا ارایه کرده است. این فرمانده امریکایی از مجلس سنای ایالات متحده خواسته است تا بودجه بیشتری برای کنترل تهدید داعش در نظر بگیرد.
این هشدار فرمانده سنتکام در حالی مطرح می‌شود که سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده در اکتوبر ۲۰۲۱ گفته بودند که شاخه خراسان گروه داعش در حال توسعه توانایی‌های خود برای حمله بر امریکا در مدت شش ماه است. این در حالی است که جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحده، روز چهارشنبه، ۲۰ میزان، در هنگام نشر سند استراتژی امنیت ملی امریکا گفته است که براساس این سند افغانستان دیگر پناهگاه امن برای تروریستان جهت طرح حملات تروریستی در برابر ایالات متحده و متحدانش نخواهد بود.
واکنش جبهه مقاومت ملی افغانستان
با این وصف، هشدار فرمانده بلندپایه ارتش امریکا در مورد حضور داعش در افغانستان چیز تازه‌ای شمرده نمی‌شود؛ زیرا پیش از این گروه‌های سیاسی و چهره‌های مخالف رژیم طالبان بارها از رشد گروه‌های افراطی زیر پرچم طالبان هشدار داده‌اند. به گفته آنان، حضور طالبان در افغانستان، این کشور را به بهشت تروریستان بدل خواهد کرد. جبهه مقاومت ملی که عملاً در مقابل طالبان می‌جنگد، معتقد است که طالبان و داعش هر دو تهدید مشترک برای امنیت منطقه و جهان‌اند.
صبغت‌الله احمدی، سخنگوی جبهه مقاومت ملی افغانستان، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «داعش، طالب و سایر گروه‌های تروریستی از نظر عمل‌کرد، تهدید بالقوه به جهان‌اند و از نظر وضع محدودیت بر زنده‌گی آدم‌ها دو روی یک سکه‌‌اند. افراطیت که در بستر داعش افزایش پیدا می‌کند، عین آن در دامان طالبان پرورش یافته است. اما تعامل بعضی کشورها با گروه طالبان، روی دیگر سکه و تروریستی این گروه را زیر سایه قرار داده است.»
سخنگوی جبهه مقاومت ملی می‌افزاید: «عملاً تمام گروه‌های تروریستی به قدرت عملیات‌های بیرون‌مرزی از افغانستان دست یافته‌اند. عین امکاناتی را که طالبان دارند، آن‌ها نیز دارند؛ پایگاه‌های آموزشی دارند، به تسلیحات و تجهیزات پیش‌رفته نظامی دست پیدا کرده‌اند، آزادانه گشت‌وگذار میکنند، تصمیم می‌گیرند و به توانایی‌های عملی فعالیت‌های تروریستی برون‌مرزی دست پیدا کرده‌اند.»
آقای احمدی همچنان خاطر‌نشان می‌سازد که داعش در زمان استقرار نظام جمهوری در افغانستان «سرخورده و ناکام شده بود» اما با سلطه طالبان روحیه گرفته و دوباره سر بلند کرده است. به گفته او، گروه‌های تروریستی دیگری نیز زیر نام‌های مختلف در افغانستان در تعامل و همکاری با طالبان فعالیت میکنند.
سخنگوی جبهه مقاومت ملی علاوه می‌کند: «اکثریت سران طالبان همان‌گونه فکر میکنند و اعتقاد دارند که ابوبکر بغدادی، رهبر پیشین داعش، فکر می‌کرد. تفکر همه این گروه‌ها این است که علیه کشورها و ارزش‌های مدرن برزمند. طالبان با سران داعش و گروه‌های شبیه آن برای جنگ با جهان در تماس هستند و عملاً داعش در افغانستان در سایه حاکمیت طالبان رشد یافته و این گروه از آن بهره‌برداری می‌کند.»
حملات داعش در زمان حاکمیت طالبان
شاخه خراسان گروه داعش پس از تسلط طالبان بر افغانستان مسوولیت حمله‌های انتحاری و انفجاری متعددی با صدها قربانی را برعهده گرفته است. حمله بر میدان هوایی کابل در جریان پروسه تخلیه، حمله بر نمازگزاران در کندز، کابل و قندهار، حمله بر وزارت امور خارجه طالبان، حمله بر سفارت پاکستان در کابل، حمله بر سفارت روسیه و حمله بر اقامتگاه چینی‌ها در پایتخت از بارزترین حملات این گروه در جریان دست‌کم دو سال گذشته زیر حاکمیت طالبان بوده است. گروه داعش پیش از روی‌کار‌آمدن رژیم طالبان نیز بارها مسوولیت حمله‌های تروریستی را برعهده گرفته بود که منجر به کشتار صدها تن در افغانستان شده است. حمله انتحاری بر یک هوتل عروسی در غرب شهر کابل، از نمونه‌های برجسته حملات انتحاری داعش در افغانستان در زمان نظام جمهوری شمرده می‌شود.
تازه‌ترین حملات داعش در افغانستان
با این‌همه، تازه‌ترین حمله‌ای را که گروه داعش مسوولیت آن را برعهده گرفته، حمله بر مرکز فرهنگی تبیان در شهر مزارشریف، مرکز ولایت بلخ است. براساس گزارش‌ها، مرکز فرهنگی تبیان در حومه‌های ناحیه دوم شهر مزارشریف روز یک‌شنبه، ۲۱ حوت، در جریان مراسم تقدیر از خبرنگاران، مورد حمله انفجاری قرار گرفته است. طالبان اعلام کرده‌اند که در پی این حمله تنها یک محافظ مرکز فرهنگی تبیان جان باخته و هشت تن دیگر به شمول سه کودک زخمی شده‌اند، اما مرکز تبیان اعلام کرده که در این انفجار دو تن جان باخته و بیش از ۳۰ تن دیگر زخمی شده‌اند. بیشتر زخیمان این انفجار را خبرنگاران شکل می‌دهند. شاخه خراسان گروه داعش مسوولیت اجرای این حمله را برعهده گرفته است.
از آن پیش، داوود مزمل، والی طالبان برای بلخ و یکی از فرماندهان ارشد این گروه در جنوب افغانستان، روز پنج‌شنبه، ۱۸ حوت، در دفتر کارش مورد حمله انتحاری قرار گرفت و کشته شد. پایگاه خبری اعماق مربوط به داعش اعلام کرده که والی طالبان را یکی از مهاجمان انتحاری این گروه که عبدالحق خراسانی نام داشته، کشته است.
پیش از این داعش روز پنج‌شنبه، ۱۸ حوت، با نشر خبرنامه‌ای مسوولیت حمله بر موتر حامل کارمندان ریاست آبرسانی هرات را برعهده گرفته است. در این حمله سه تن به شمول رییس این اداره کشته و چهار تن دیگر زخمی شده‌اند.
پس از وقوع یک حمله انتحاری در مقابل وزارت امور خارجه طالبان در کابل، داعش روز چهارشنبه، ۲۱ جدی، مسوولیت آن حمله را برعهده گرفت. در آن حمله انتحاری ۲۱ تن کشته و ۴۰ تن دیگر زخمی شدند. گروه داعش به تداوم حملاتش در افغانستان، مسوولیت حمله انتحاری در مقابل دروازه میدان هوایی نظامی طالبان در کابل را نیز برعهده گرفته و مدعی شده که در این رویداد ۵۰ جنگ‌جوی طالب کشته و یا زخمی شده‌اند.
شاخه خراسان گروه داعش در پنجم جدی سال روان مسوولیت حمله انفجاری بر مولوی عبدالحق عمر، فرمانده امنیه طالبان در ولایت بدخشان را نیز برعهده گرفت. برخی از منابع در بدخشان اما به ۸صبح گفتند که مولوی عبدالحق عمر در نتیجه اختلاف‌های میان‌گروهی طالبان کشته شده است.
اقامتگاه شهروندان چین در کابل نیز یکی از اهداف دیگر حملات تروریستی گروه داعش خوانده می‌شود. این گروه روز دوشنبه، ۲۱ قوس امسال، بر یک مهمان‌خانه شهروندان چین در کابل، حمله کرد. داعش با نشر خبرنامه‌ای، مدعی شد که در آن حمله ۳۰ تن کشته شده‌اند؛ اما شفاخانه ایمرجنسی گفت که سه کشته و ۱۸ زخمی از آن رویداد به این شفاخانه منتقل شده‌اند.
همچنان گروه داعش روز یک‌شنبه، ۱۳ قوس امسال، با نشر خبرنامه‌ای، مسوولیت حمله بر سفارت پاکستان در کابل را برعهده گرفت. این گروه گفت که بر سفیر پاکستان و نگهبانش تیراندازی کرده است. به همین ترتیب، داعش در بیش از یک سال گذشته مواضع مختلف غیرنظامیان و نهادهای زیر سلطه طالبان را هدف قرار داده است. این گروه روز شنبه، ۷ عقرب سال روان، یک نوار تصویری را منتشر کرده که در آن حمله بر کاستر کارمندان قول‌‌اردوی الفاروق طالبان در هرات را نشان می‌دهد. در آن حمله پنج تن کشته و ۱۸ تن دیگر زخمی شدند. گروه داعش همچنان در مواقعی مسوولیت کشتن افراد پُرنفوذ و وابسته به طالبان که بیشتر در نتیجه اختلاف‌های میان‌گروهی از بین می‌روند را نیز برعهده می‌گیرد. سایت اعماق وابسته به گروه داعش، روز پنج‌شنبه، ۲۰ اسد، مسوولیت کشتن مولوی رحیم‌الله حقانی، از اعضای ارشد شبکه حقانی را برعهده گرفت.
مسجدها و نمازگزاران، از اهداف دیگر حملات گروه داعش در افغانستان در جریان ۱۹ ماه گذشته بوده‌اند. این گروه روز شنبه، ۲۸ جوزا، بر عبادتگاه اهل هنود در کابل حمله کرد. در آن حمله یک شهروند هندوی افغانستان و یک جنگ‌جوی گروه طالبان کشته شدند و هفت تن دیگر زخم برداشتند.
اجرای حملات مرگ‌بار بر مساجد و تجمع‌های مربوط به اهل تشیع از اهداف دیگر داعش در افغانستان است. جنگ‌جویان داعش در ۱۶ میزان ۱۴۰۰ بر نمازگزاران در مسجد گذر سیدآباد شهر کندز حمله کردند. در نتیجه آن حمله بیش از ۵۰ نمازگزار شیعه کشته و ۱۴۳ تن دیگر آن‌ها زخمی شدند. گزارش‌ها می‌رسانند که تلفات جانی آن رویداد مرگ‌بار بیشتر از آماری است که طالبان ارایه کرده‌اند. شماری از باشنده‌گان کندز ادعا دارند که حدود ۱۰۰ تن در پی آن حمله جان باخته‌اند. داعش مسوولیت آن را برعهده گرفت و گفت که حمله‌کننده انتحاری «محمد اویغوری» نام داشته است.
یک هفته پس از حمله بر نمازگزاران اهل تشیع در کندز، گروه داعش مسوولیت حمله دیگری را برعهده گرفت که در نتیجه آن ۶۸ تن جان باختند و ۶۰ تن دیگر زخمی شدند. آن حمله نیز در هنگام ادای نماز در مسجد «امام بارگاه» مربوط به شیعیان در ولایت قندهار رخ داد. داعش با نشر خبرنامه‌ای گفت که دو تن از جنگ‌جویان این گروه نخست نگهبانان مسجد را با ضرب گلوله از بین برده و سپس مواد همراه‌شان را در میان نمازگزاران منفجر کرده‌اند.
این‌همه در حالی است که تنها در دو ماه و هفت روز سال روان خورشیدی ۹۶ تن در نتیجه حملات داعش در افغانستان کشته شده‌اند. براساس گزارش روزنامه ۸صبح، در ماه‌های میزان و قوس، ۹۶ تن در پی حملات داعش جان باخته‌اند. در این میان ۷۳ غیرنظامی و ۲۳ جنگ‌جوی طالبان کشته شده و ۱۴۱ غیرنظامی و ۲۱ جنگ‌جوی طالبان زخم برداشته‌اند.
منطقه دشت برچی در غرب کابل در جریان سلطه طالبان بارها گواه حملات مرگ‌بار انتحاری بوده است. در این حمله‌ها صدها تن کشته و یا زخمی شده‌اند. براساس گزارش دیده‌بان حقوق بشر، از اسد ۱۴۰۰، زمان تسلط طالبان بر افغانستان، تا سنبله سال جاری داعش مسوولیت ۱۳ حمله مرگ‌بار بر هزاره‌ها را برعهده گرفته است. طبق یافته‌های دیده‌بان حقوق بشر، در این حمله‌ها دست‌کم ۷۰۰ تن کشته و یا زخمی شده‌اند.
همچنان داعش مسوولیت حمله بر سفارت روسیه در کابل را برعهده گرفته و از مهاجم انتحاری به نام «وقاص مهاجر» نام برده است. افزون بر این، داعش مسوولیت ده‌ها حمله کوچک و بزرگ دیگر را برعهده گرفته که منجر به کشته و زخمی شدن صدها تن در افغانستان شده است.
دیدگاه سازمان‌ها و کشورها در مورد حضور داعش در افغانستان
خبرگزاری تاس روسیه روز سه‌شنبه، ۲۵ دلو، به نقل از اناتولی سیدروف، رییس ستاد مشترک پیمان امنیت جمعی، گفته است که چهار هزار جنگ‌جوی داعش در نزدیکی مرز افغانستان با تاجیکستان بسیج شده‌اند. طبق این گزارش خبرگزاری روسیه، مجموعه جنگ‌جویان داعش در افغانستان به شش هزار و ۵۰۰ تن افزایش یافته است که عمدتاً در ولایت‌های بدخشان، تخار و کندز، در شمال‌شرق افغانستان، جابه‌جا شده‌اند. افزون بر این، ضمیر کابلوف، فرستاده ویژه روسیه در افغانستان، روز جمعه، ۲۰ جنوری ۲۰۲۳، در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی ۲۴ روسیه ادعا کرده که آنگلوساکسون‌ها با مخالفان مسلح طالبان تماس دارند و به‌طور مخفیانه از گروه تروریستی داعش حمایت میکنند.
علاوه بر موضع‌گیری مقام‌های روسی در مورد حضور داعش در افغانستان، هوگو شورتر، کاردار سفارت بریتانیا برای افغانستان، در هنگام پایان ماموریتش از خطر احیای داعش در کشور هشدار داد. او روز شنبه، ۲۲ دلو، این موضوع را در صفحه توییترش مطرح کرد. پیش از او شورای ملی استخبارات امریکا پیش‌بینی کرده بود که شاخه خراسان داعش جدی‌ترین تهدید برای غرب، منطقه و طالبان خواهد بود؛ اما شبکه القاعده به بازسازی درازمدت نیاز دارد.
علاوه بر موضع‌گیری‌های رسمی قدرت‌های بزرگ، شماری از رسانه‌های غربی نیز در مورد حضور داعش در افغانستان گزارش‌های متعددی نشر کرده‌اند. براساس گزارش واشنگتن‌پست، داعش از اسد ۱۴۰۰ تا اسد ۱۴۰۱ خورشیدی حدود ۲۲۴ حمله کوچک و بزرگ در افغانستان انجام داده است. این رسانه به نقل از گروه اطلاعاتی SITE که فعالیت گروه‌های تروریستی را رصد می‌کند، این ارقام را ارایه کرده است. همچنان «تیم پشتی‌بانی تحلیلی و نظارت بر تحریم‌های» سازمان ملل، روز سه‌شنبه، ۲۸ سرطان، از فعالیت گسترده گروه‌های تروریستی در افغانستان از جمله شبکه القاعده و گروه داعش خبر داده است. طبق اظهارات اعضای این مجموعه، گروه داعش و شبکه القاعده در تلاش دست‌یابی به پهپادها و سایر تجهیزات پیش‌رفته نظامی برجامده از نیروهای خارجی هستند. افزون بر این، انستیتوت مطالعات جنگ، روز چهارشنبه، ۱۱ جوزا، گفته است که داعش برای تضعیف طالبان و نشان دادن توانایی خود در بخش راه‌اندازی حملات بین‌المللی، تمایل بیشتری به حمله بر همسایه‌های افغانستان دارد.
استفاده داعش از خاک افغانستان علیه کشورهای همسایه
مقام‌های کشورهای همسایه از جمله تاجیکستان بارها نگرانی خود را از حضور گروه‌های تروریستی در افغانستان زیر حاکمیت طالبان ابراز کرده‌اند؛ اما طالبان پیوسته ادعا دارند که از خاک افغانستان علیه هیچ کشوری استفاده نخواهد شد. وب‌سایت انترنیتی اعماق مربوط به داعش، روز یک‌شنبه، ۱۸ ثور، با نشر ویدیویی، مدعی شده که حملات موشکی آنان از ولایت تخار افغانستان به اهداف نظامی در خاک تاجیکستان، صورت گرفته است.
اوزبیکستان همسایه دیگری افغانستان است که تعامل نزدیک با طالبان دارد. این کشور پیش از این بارها از سران طالبان روی فرش سرخ پذیرایی کرده و میزبان یک نشست بین‌المللی با حضور مقام‌های ارشد طالبان بوده است. این کشور در جریان یک سال سه بار مورد حمله موشکی از خاک افغانستان قرار گرفته است. داعش، در ۲۹ حمل سال جاری مسوولیت حمله موشکی در ساحه ترمز، شهرک تجاری اوزبیکستان را نیز برعهده گرفت.
با این حال اوزبیکستان پس از سقوط نظام جمهوری سه بار مورد حمله راکتی از خاک افغانستان قرار گرفته است. نخستین حمله روز دوشنبه، ۲۹ حمل، انجام شد. در آن حمله ۱۰ موشک نوع کاتیوشا از منطقه «سرچاه» واقع در شهرک تجارتی بندر حیرتان، بر خاک اوزبیکستان شلیک شد. دومین حمله راکتی از خاک افغانستان علیه اوزبیکستان در ۱۴ سرطان امسال صورت گرفت. در آن حمله پنج موشک از افغانستان به منطقه مجنون‌تال ولایت سرخان‌دریای اوزبیکستان پرتاب شد. سومین حمله در ۲۶ سرطان امسال انجام شد.
این‌همه در حالی است که شماری از تحلیل‌گران به این باورند که طالبان با بزرگ‌نمایی داعش، می‌خواهند از ایالات متحده امریکا و سایر قدرت‌های بزرگ امیتاز بگیرند. در حالی که به گفته آنان، داعش با شبکه حقانی این گروه رابطه تنگاتنگ دارد. فرانک گادنر، گزارشگر امنیتی بی‌بی‌سی فارسی، می‌گوید: «گروه ولایت خراسان روابط محکمی با شبکه حقانی دارد که به نوبه خود ارتباط تنگاتنگی با طالبان دارد.» با وجود این‌همه، طالبان اما ادعا دارند که افراد این گروه به‌گونه کامل بر خاک افغانستان تسلط دارند و گروه داعش حضور فزیکی در خاک افغانستان ندارد.
هشت صبح
بیشتر از خبرگزاری کوکچه کشف کنید
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
