ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان در بیانیه‌ای با اشاره به اظهارات آقای رییسی گفته است که مقامات ایرانی خواست خود را با «الفاظ مناسب» مطرح کنند.
ابراهیم رئیسی در جریان سفر خود به سیستان و بلوچستان درباره حقابه هیرمند سخن گفت و با لحنی تهدیدآمیز خطاب به حکومت طالبان گفت «حرف من را جدی بگیرید تا بعدا گلایه نکنید.»
او با لحن کم‌سابقه‌ای مقامات طالبان را تهدید کرد وگفت: «می‌خواهم به حاکمان افغانستان عرض کنم که این سخن بنده را مطلب عادی تلقی نکنند، بسیار جدی بگیرند؛ به مسئولین و حاکمان افغانستان اخطار می‌کنم که حق مردم و منطقه سیستان و بلوچستان را سریعا بدهند.»
او در مورد ادعاهای منتشرشده مبنی بر اینکه سدهای احداث شده بر روی هیرمند آب چندانی ندارد یا بخشی از آن رسوبات است، گفت: «اگر کارشناسان ما این مطلب را تایید کردند، بسیار خوب اشکال ندارد، درنبودن آب ما بحثی نداریم، اما اگر آب وجود دارد، این حق مردم سیستان و بلوچستان باید داده شود و ما به هیچ عنوان اجازه نمی‌دهیم حق مردم ضایع شود. حرف من را جدی بگیرید تا بعدا گلایه نکنید.»»
در روزهای اخیر اظهارات مقامات ایرانی در مورد حقابه ایران از رود هیرمند به تدریج شدت گرفته است ولی صحبت‌های امروز آقای رئیسی که مستقیما به حکومت طالبان اخطار می‌دهد، بیانگر این است که این جنجال به مهمترین اختلاف میان جمهوری اسلامی و طالبان تبدیل شده است.
رابطه جمهوری اسلامی و طالبان در یک دهه گذشته روبه گسترش بوده و تهران در زمان حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان بارها متهم به فراهم‌آوری تسلیحات، آموزش و پناه‌گاه به گروه طالبان شد که جنگ خونینی را علیه دولت پیشین افغانستان و نیروهای خارجی مستقر در این کشور به راه انداخته بودند.
پس از به قدرت رسیدن طالبان نیز تهران روابط گرمی با حکومت آنها برقرار کرد و در ماه فوریه امسال سفارت افغانستان در تهران را نیز به نمایندگان طالبان سپرد.
اخیرا وزیر تجارت طالبان نیز اعلام کرد که ایران به بزرگترین شریک تجاری افغانستان تبدیل شده است.
ذبیح‌الله مجاهد در بیانیه‌ای که در صفحه توییتر خود منتشر کرده، گفته: «مقامات ایرانی ابتدا باید معلومات خود را در مورد آب هلمند تکمیل نمایند و بعد از آن با الفاظ مناسب خواست شان را مطرح کنند، اگر واقعیت درست مطالعه نشود و چنین اظهارات مطرح گردد، می تواند فضای سیاسی میان مردم و کشورهای دو ملت مسلمان را آسیب بزند که به نفع هیچ طرفی نیست و باید تکرار نگردد.»
وزیر انرژی و آب طالبان نیز گفت که آب و هر موضوع دیگری باید با تفاهم و راه های دیپلماتیک حل شود و به قول او “حرف های تحریک آمیز نباید از سوی هیچکس زده شود.”
آقای منصور گفت که حکومت طالبان به توافق محمد ظاهر پادشاه پیشین افغانستان با ایران پایبند است و نمی خواهد کشور همسایه آسیب ببیند، اما به گفته او، طرف مقابل نیز باید شرایط و خشکسالی را درک کند.
عبداللطیف منصور در پاسخ به سوال بی‌بی‌سی که درباره نگاه تهدید رئیس‌جمهور ایران چه نظر دارد، گفت: «این اظهارات بخیر هر دو کشور و ملت نیست.»
او افزود: «اگر بحث حسابداری باشد، این ۴۰ سالی که در افغانستان بندها ساخته نشده بود و میلیاردها متر مکعب آب را (ایران) اضافی برده است، پس اونرا هم باید حساب کنیم.»
آقای منصور گفت که آنها آماده اند تا کارشناسان ایرانی به افغانستان بیایند و سطح آب را از نزدیک بررسی کنند.
جنجال میان ایران و افغانستان بر سر حقابه از رود هیرمند تازه نیست. اشرف غنی، رییس جمهور پیشین افغانستان در سال ۱۴۰۰ زمانی‌که بند کمال خان را در نیمروز افتتاح می‌کرد، گفت: «آب را رایگان به کسی نمی‌دهیم. حاضر هستیم آب را با نفت مبادله کنیم.»
معاهده آب میان افغانستان و ایران در سال ۱۳۵۱ میان موسی شفیق و امیرعباس هویدا، نخست وزیران وقت دو کشورامضا شد که بر اساس آن در صورت کافی بودن آب هیرمند سالانه حدود ۸۲۰ میلیون متر مکعب آب به ایران تعلق خواهد گرفت.
افغانستان دارای ۷۵ میلیارد مترمکعب منابع آب شیرین تجدیدپذیر در سال است که ۵۷ میلیارد مترمکعب آن را آب‌های سرزمینی و ۱۸ میلیارد مترمکعب آن را آب‌های زیرزمینی تشکیل می‌دهد.
این کشور همچنین دارای چندین صد رود کوچک و بیشتر از ۲۵ دریای بزرگ است؛ مهمترین رودهای افغانستان که از کنار دشت‌های پهناور می‌گذرد عبارتند از آمودریا، رود هیرمند، رود کابل، دریای اندراب یا قندوز، هریرود و رود مرغاب می‌باشد.
نجیب آقا فهیم، کارشناس مسایل آب و وزیر پیشین مبارزه با حوادث طبیعی افغانستان می‌گوید: «ادعاهای طرف ایرانی نیاز به راستی‌آزمایی دارد ولی باور من این است رییس جمهور ایران از این موضوع استفاده سیاسی می‌کند. برعلاوه دولت ایران در تلاش است با فشار وارد کردن رسانه‌ای بر طالبان آنها را پای میز مذاکره بکشاند و یک توافق جدید در مورد با نها امضا کند. اما حکومت طالبان قابلیت و ظرفیت فنی بحث و امضای یک توافقنامه جدید را بر سر آب با ایران ندارد.»
عبدالستار دوشوکی، پژوهشگر و فعال سیاسی بلوچ، در گفتگو با بی‌بی‌سی فارسی گفت مقام‌های دولت ایران مورد انتقادند که چرا به جای رفتن به نقطه مرزی سیستان و ملاقات با مقام‌های طالبان، به جنوب استان رفته و با مقام‌های پاکستان دیدار کرده‌اند.
آقای دوشوکی گفت دولت فعلی طالبان منزوی است و ایران جزو معدود کشورهایی است که با افغانستان رابطه دارد. کامیون‌های کالا به افغانستان می‌رود، اما در برابرش آب به ایران نمی‌آید و به مزرعه‌های خشخاش می‌رسد. اما ایران از اهرم فشاری که دارد استفاده نمی‌کند.
او دلیل این امر را سیاست «غرب‌ستیزی» حکومت ایران دانست.
اخیرا طالبان از پیشرفت «۷۰درصدی» فاز اول پروژه کانال انتقال آب «قوش‌تپه» از رودخانه مرزی آمو خبر می‌دهد. این بزرگترین پروژه انتقال آب در افغانستان، نگرانی کشورهای همسایه شمالی را برانگیخته است.
در ماه مارس عبدالعزیز کاملوف، مشاور شورای امنیت ملی و نماینده ویژه رئیس جمهور ازبکستان در دیدار با عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست وزیر طالبان گفت «جهت بدست آوردن حق اَبه از دریای آمو با در نظر داشت تمام امتیازات و حقوق أفغانستان» با درنظر گرفتن معیارها از سوی حکومت طالبان در تکمیل کار کانال قوش تپه، همکاری می‌کند.
کانال بزرگ آبیاری قوش‌تپه که مطالعات امکان‌سنجی آن در سال ۲۰۱۸ میلادی آغاز شد، بزرگترین پروژه انتقال آب در شمال کشور است که ظرفیت انتقال ۱۰ میلیارد متر مکعب آب از رودخانه مرزی آمو را دارد.
عبدالله رهنما، کارشناس مرکز مطالعات ملی و بین‌المللی تاجیکستان می‌گوید: «موضوع نو در آب منطقه وارد شدن افغانستان و طالبان به بحث آب است. اخیرا طالبان یک کانال بزرگی را از دریای آمو کنده اند. کانال قوشتیپه صد متر پهنی دارد. دریا است دگه کانال نیست. هشت و نیم متر چقوری و سه صد کیلومتری درازی. دریای آمو را فرو می برد. با وارد شدن افغانستان به بحث های آبی منطقه جنگ و نزاع آب به مرحله نو خود گذشت.
