آیا گروه انشعابی طالبان پس مرگ ملا عبدالمنان نیازی سرکوب شدهاست؟
ملاعبدالمنان نیازی یکی از فرماندهان مشهور طالبان در زمان قدرت این گروه، چند روز پیش در پی کمین موفق نیروهای طالبان به رهبری ملا هبتالله در ولسوالی گذره ولایت هرات زخمی و بعد از چند مبارزه با مرگ در شفاخانههای دولتی هرات و کابل، جان خود را از دست داد.
نزدیکان او گفتهاند که قرار بود او برای معالجه بیشتر به کشور ترکیه منتقل شود اما نتوانست دوام بیاورد و بالاخره در کابل و در یکی از شفاخانههای این شهر براثر جراحات وارده به قتل رسید. تا هنوز مشخص نشده است که او در چه شفاخانهای تحت مداوا بوده است اما تقریباً بر همگان مشخص است که زبدهترین پزشکان افغانستان و بهترین امکانات برای درمان او از سوی دولت به کار گرفتهشده بود تا از کشته شدن او جلوگیری شود. عبدالمنان نیازی با مرگ ملا محمد عمر و جانشینی ملا منصور، راه خود را همراه با ملا رسول یکی دیگر از فرماندهان بلند رتبه طالبان، از بدنه اصلی این گروه به رهبری ملا اختر منصور جدا کرد. او در زمان حضور خود در غرب کشور با فشارهای بسیاری از سوی شاخه اصلی طالبان مواجه شده بود. این فشارها باعث شد که او به دامان دولت پناه ببرد. تا قبل از مرگ او، حمایت دولت از ملا منان نیازی بهطور رسمی تائید نشده بود، اما زخمی شدن و تلاش برای مداوای او تردیدی باقی نگذاشت که او موردحمایت نیروهای حکومتی بوده و تشییعجنازه او در گازرگاه هرات و با حضور افراد مسلح مربوط به این شاخه از طالبان، همه شکها را در این مورد بهیقین مبدل ساخت.
گذشته ملا نیازی و نقش پررنگ او در قتلعام مردم مزار شریف در اواخر دهه هفتاد خورشیدی، بر همه مشخص است و نیازی به بازگویی آن نیست.
گروه انشعابی ملا رسول تبلیغات فراوانی علیه فرماندهان طالبان که در پاکستان پناه گرفته بودند، انجام داده و آنها را به پیروی بیچونوچرا از استخبارات همسایه و خصوصاً پاکستان متهم میکرد. چندین بار درگیریهای بسیار خونینی بین افراد او و سربازان وفادار به ملاهبتالله در هرات روی داد.
در سال ۱۳۹۸ یکی از افراد بسیار مهم همسو و همکار با او به نام ملا ننگیالی باوجودی که از سوی دولت حمایت میشد، براثر بمباران نیروهای آمریکایی با تعداد زیادی از همراهان و خانواده خود در اطراف هرات کشته شد. در چند سال پیش و طی درگیری شدید بین نیروهای وفادار به ملاهبتالله و نیروهای ملا رسول در گذره هرات صدها تن از طرفین کشته شدند. معروفترین این حوادث، حمله موفق گروه طالبان به رهبری ملاهبتالله به وفاداران ملا رسول در گذره هرات بود. تعداد تلفات این درگیریها بهطور مشخصی اعلام نشد اما جنازههای بسیار از هرات بهسوی هلمند برده شده و در آنجا به خاک سپرده شدند. در برخی از گزارشها کشتههای این درگیری به صدوپنجاه تن که اکثر قریب بهاتفاق آن از نیروهای ملا رسول بودند؛ اشارهشده است. این اتفاقات و خصوصاً شکست سنگین نیروهای ملا رسول توسط نیروهای ویژه طالبان در گذره هرات، توانایی نظامی این گروه را به تحلیل برده و عملا میدان مانور را از این رهبر انشعابی در ساحات مختلف هرات گرفت.
ملا نیازی در این اواخر به خاطر ضعف نظامی به کوههای اطراف ولایت هرات و جایی در مرز ادرسکن و گذره پناه برده بود. با توجه به این وضعیت، در این اواخر این فرمانده شکستخورده تلاش زیادی میکرد که از خود چهره متفاوت و ملی و دشمن بیگانگان به نمایش بگذارد. او ویدیوهای تبلیغاتی زیادی را عمدتاً به زبان فارسی پخش کرده و سعی در جلب افکار عمومی داشت. در مواردی خبرنگاران زن از تلویزیونهای خصوصی هرات برای مصاحبه با او در قرارگاهش رفته و بدین طریق او تلاش داشت تا از خود چهره مدنیتری نسبت به دیگر فرماندهان طالبان به نمایش بگذارد.
اما این مصاحبهها نتوانست از او چهره محبوبی در میان مردم هرات بسازد. سخنان او بیشتر با بلوفهای بسیار و ادعاهای عجیبوغریب و غیرقابل اثبات زیادی همراه بود. او با ساخت این ویدئوها با نمایش عملیات و حملات موفق علیه دشمنان خود- که جعلی بودن آن حتی برای کاربران عادی اینترنت هم مشخص بود- تلاش زیادی میکرد تا از خود چهره نظامی تأثیرگذار و مصممی در غرب افغانستان به نمایش بگذارد؛ اما به دلیل ناپختگی و شتابزدگی در کارهای تبلیغاتی، عملا خودش را بیشتر زیر سؤال اذهان عامه مردم قرار میداد. از طرف دیگر، بهطور مشخصی او از رویارویی با طالبان در این اواخر ناامید شده بود.
به همین خاطر با بزرگنمایی خطر لشکر فاطمیون درصدد بهرهبرداری از احساسات مذهبی مردم هرات بوده و هزارهها را متهم و در مصاحبههایی با رسانهها رسماً این قوم افغانستان را به نسلکشی تهدید میکرد. او ادعا میکرد که روزانه دهها تن از افراد این قوم را طوری میکشد که خود آنها اصلاً متوجه نمیشوند. اگرچند این ادعای ملا نیازی از جنس بلوفهای دیگر او میتواند محسوب شود، اما با برملا شدن حمایت دولت از او و حملات هدفمند علیه هزارهها در کابل و دیگر شهرهای افغانستان، حرفوحدیثهای زیادی در این مورد در میان کاربران به وجود آمده است.
اشتراک چنددهتن در مراسم تشییع جنازه او در شهر هرات، بهخوبی نمایانگر میزان محبوبیت او در میان مردم ولایت هرات بود. مردم هرات عملا با بایکوت و بیتوجهی به کشتهشده ملا نیازی، نشان دادند که او هیچ محبوبیتی بهجز بین اطرافیان و خانواده نزدیک خودش نداشت. عمده سخنرانان مراسم تدفین او کسانی بودند که با او نسبت سببی داشته و فامیل و خانواده نزدیک خودش محسوب میشدند. هیچیک از افراد بانفوذ هرات در این مراسم شرکت نکرد و تاکنون هیچیک از افراد سرشناس کشور بهجز یکی از مسئولین بلندپایه امنیت ملی در مرگ او اظهار تأسف نکردهاند. در همان مراسم، افراد حاضر پسر بزرگ او خالد نیازی را به جانشینی پدرش انتخاب کردند.
از طرف دیگر، حضور طرفداران مسلح او در شهر هرات، برای همه مشخص ساخت که ملا منان نیازی از حمایت حکومت برخوردار بوده و مرگ او برای حکومت مرکزی میتواند ناگوار باشد.
ناپدید شدن ملا رسول و مرگ ملا ننگیالی و ملا نیازی از فرماندهان مشهور ملا رسول در هرات، تا اینجای کار ضربه مهلکی بر گروه انشعابی طالبان در هرات بوده و این گروه را شدیداً ضعیف کرده است. به نظر نمیرسد که این گروه دیگر بتواند بهطور مؤثری در غرب کشور فعالیت داشته باشد. ظاهراً گروه ملا هبتالله در سرکوب دسته انشعابی طالبان موفق بوده و با کشتن ملا منان نیازی؛ این گروه خیال خود از این بابت را راحت کرده است.
اما ناپدید شدن ملا رسول معمای بزرگی است که تا هنوز حل نا شده باقیمانده است. گفته میشود که او در سفری به پاکستان ناپدیدشده و احتمالاً در اختیار نیروهای امنیتی پاکستان قرار دارد. بعید نیست که نیروهای پاکستان-همانند ملا برادر- او را برای روزهای مبادا نگهداشته و در صورت سرد شدن احتمالی روابط طالبان و پاکستان، از او بهعنوان ابزار فشار بر این گروه استفاده کند.
حبیب میرزایی/ خامه پرس
بیشتر از خبرگزاری کوکچه کشف کنید
Subscribe to get the latest posts sent to your email.