پناهندگانحقوق بشرنگاه‌ها

بحران افغانستان: نقش ترکیه، ایران و وضعیت اسفبار پناهندگان

نوشته شده توسط: نصیره احمدی

پس از تسلط طالبان در افغانستان، کشورهای همسایه خود را برای بحران انسانی ناشی از آن آماده می کنند: هجوم بالقوه پناهندگان افغان که از یک رژیم سرکوبگر به دنبال پناهندگی هستند. دو بازیگر مهم، ترکیه و ایران، نقش اساسی در این بحران در حال تحول دارند.

افغانستان تحت حاکمیت طالبان

سابقه نقض شدید حقوق بشر توسط طالبان، به ویژه علیه زنان و گروه های مخالف، نگرانی های عمیقی را در مورد رفاه شهروندان افغانستان ایجاد کرده است. به گفته دیده بان حقوق بشر، طالبان به اعدام در ملاء عام، قطع عضو و محدودیت های ظالمانه معروف هستند. بازگشت مجدد آنها به قدرت باعث مهاجرت دسته جمعی شده است و شهروندان از تکرار حکومت وحشیانه این گروه در سال های 1996-2001 بیم دارند.

نقش ایران

ایران که 900 کیلومتر مرز مشترک با افغانستان دارد، یک بازیگر برجسته در بحران جاری است. بر اساس داده های کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR)، ایران نزدیک به یک میلیون پناهجوی افغانی ثبت شده را در خود جای داده است. با این حال، تخمین زده می شود که تعداد واقعی بسیار بیشتر باشد، زیرا بسیاری از افغان ها فاقد مدرک هستند. کشمکش‌های اقتصادی ایران، تحریم‌های بین‌المللی، منابع محدود و بدرفتاری گزارش‌شده با پناهندگان کنونی، نگرانی‌هایی را در مورد ظرفیت یا تمایل ایران برای پذیرش پناهندگان ورودی ایجاد کرده است.

علی‌رغم این محدودیت‌ها، منافع ژئوپلیتیکی ایران، روابط دیرینه فرهنگی با افغانستان و تهدید منطقه مرزی بی‌ثبات، ایران را به یک بازیگر کلیدی در مدیریت بحران تبدیل کرده است. رهبر دینی ایران آیت الله علی خامنه ای حمایت خود را از مردم افغانستان اعلام کرده است، هرچند باید دید که چگونه این امر در اقدامات مشخص ظاهر می شود.

پیامدها برای ترکیه

ترکیه یکی دیگر از قدرت های منطقه ای است که به شدت تحت تاثیر این وضعیت در حال گسترش است. ترکیه که در حال حاضر بزرگترین جمعیت پناهنده جهان از جمله 3.6 میلیون سوری را در خود جای داده است، با چالش های قابل توجهی مواجه است. بر اساس گزارش موسسه آمار ترکیه، اضافه شدن تعداد قابل توجهی از پناهجویان افغان می تواند مشکلات اقتصادی کشور و افزایش احساسات ضد پناهجویان را تشدید کند. موقعیت جغرافیایی ترکیه آن را به دروازه ای مطلوب برای ورود به اروپا برای بسیاری از افراد آواره تبدیل می کند و این موضوع را پیچیده تر می کند.

با این حال، برخلاف ایران، ترکیه یکی از اعضای ناتو است و روابط نزدیکی با اتحادیه اروپا دارد. این می‌تواند از حمایت بین‌المللی بیشتر در مدیریت وضعیت پناهجویان استفاده کند. همکاری با اتحادیه اروپا بر سر یک قرارداد مهاجرتی جدید، برخلاف اعلامیه مشترک بحث برانگیز سال 2016، می تواند کمک مالی و تقسیم عادلانه تری در مراقبت از پناهندگان باشد. نقش دولت ترکیه در حمایت از رویکرد جامع اروپایی بسیار مهم است.

وضعیت اسفبار پناهندگان

آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد گزارش می دهد که تنها در سال 2021، بیش از نیم میلیون افغان به دلیل درگیری و ناامنی آواره شده اند. بحران کنونی به طور تصاعدی این را تشدید می کند. پناهندگانی که خود را در ایران یا ترکیه می یابند باید موانع فرهنگی، زبانی و اقتصادی قابل توجهی را پشت سر بگذارند و به طور بالقوه با تبعیض و دسترسی محدود به کار یا خدمات عمومی مواجه شوند. پتانسیل برای استثمار و سوء استفاده زیاد است و این جمعیت ها را در یک چرخه دائمی آسیب پذیری نگه می دارد.

نتیجه

قدرت‌های منطقه‌ای، نهادهای بین‌المللی، سازمان‌های کمک‌رسان و جامعه جهانی باید برای مبارزه با بحران انسانی اجتناب‌ناپذیر و مصیبت پناهندگان افغان به یکدیگر بپیوندند. ضرورت لحظه فقط جابجایی نیست. این در مورد تضمین این است که برای کسانی که آواره شده اند شرایط زندگی آبرومندانه، حقوق حمایتی و فرصتی برای آینده ای مرفه فراهم شود.

در حالی که ترکیه و ایران، همراه با دیگر بازیگران منطقه ای، نقش های مهمی در میدان خواهند داشت، یک رویکرد ساختاریافته چندجانبه، که با هماهنگی و حمایت بین المللی تقویت می شود، می تواند الگویی را برای مدیریت جهانی پناهندگان ایجاد کند. همانطور که جهان شاهد آشکار شدن بحران افغانستان است، وظیفه اخلاقی روشن است. یعنی در اتحاد برای خیر جهانی بایستیم و انسانیت را بر سیاست بگذاریم. این امر مستلزم پاسخی قوی، هماهنگ و دلسوزانه به مصیبت مردم افغانستان در این دوران پرتلاطم است.


*این گزارش خبری با حمایت روزنامه نگاران برای حقوق بشر «JHR» تهیه شده است.

دکمه بازگشت به بالا