آموزش پناهندگان سوری در ترکیه و مشکلات پیش آمده در ادغام

تهیه شده توسط: مهره‌ناز بختیاری

ترکیه یکی از کشورهایی است که در دهه گذشته بیشترین مهاجرت را داشته است. این وضعیت از نظر سیاستی که ترکیه در قبال مهاجران دنبال خواهد کرد از اهمیت بالایی برخوردار است. 3.6 میلیون آواره سوری از سال 2013 به ترکیه آمده اند. 1.7 میلیون نفر از این پناهجویان کودک هستند. این امر اهمیت ادغام پناهندگان در سیستم آموزشی را آشکار می کند. در این پژوهش، ماجراجویی آموزشی کودکان سوری در ترکیه ارائه شده است، مشاهده می شود که چه مشکلاتی از طریق مشاهدات معلمان خودنمایی می کند و تناسب سیستم آموزشی ملی ترکیه برای ادغام پناهندگان مورد بررسی قرار می گیرد. هدف ادغام کودکان سوری در ترکیه در آموزش، تسهیل زندگی اجتماعی و ادغام کودکان سوری در زندگی اجتماعی و جلوگیری از تبعیض است.

آسیب هایی که کودکان پناهنده تجربه می کنند به رشد شناختی، جسمی و اجتماعی آنها آسیب می رساند. در یک مطالعه به این نتیجه رسیدند که پناهندگان در اثر جنگ‌ها دچار خسارات جدی، آسیب‌های روحی و مشکلات روانی و رفتاری شده‌اند و همچنین دارای سطوح بالایی از استرس و اضطراب هستند.

بر اساس مطالعه دیگری، کودکانی که از جنگ فرار می کردند حداقل یکی از اعضای خانواده خود را از دست دادند و بیش از نیمی از آنها دوست صمیمی خود را از دست دادند. کودکان خانواده، دوستان نزدیک و محل تولد و بزرگ شدن خود را به دلیل موقعیتی که در آن زندگی می کنند از دست می دهند و باعث انزوا می شوند (Karaağaç, 2019).

وقتی به موضوع مهاجرت بین‌المللی نگاه می‌کنیم، مشکلات مردم با زبان‌ها، فرهنگ‌ها و مذاهب مختلف که در یک منطقه با مردم محلی در کشوری که به آن سفر می‌کنند زندگی می‌کنند، خودنمایی می‌کند. وقتی افراد مختلف دور هم جمع می شوند، باعث بروز اختلاف و خصومت می شود. در این زمینه آموزش زبان کشوری که در آن ساکن شده اند به پناهندگان راه حل بسیاری از مشکلات خواهد بود. بنابراین، مفاهیم تحصیل و مهاجرت موضوعاتی به هم پیوسته هستند. اول از همه، اطمینان از آموزش کودکان و جوانان یک موضوع مهم برای آینده کشور است (Işigüzel, 2019).

آموزش یکی از موثرترین روش ها برای ادغام در یک کشور است. دریافت آموزش برای کودکان در سن مدرسه آنها را قادر می سازد تا راحت تر با جامعه سازگار شوند. ادغام آموزشی مهارت های اجتماعی و اعتماد به نفس کودکان مهاجر را افزایش می دهد و اضطراب آینده آنها را کاهش می دهد و به آنها اجازه می دهد با امید به آینده نگاه کنند (Yıldız, 2019). مشکلات زبانی پناهندگان مانع از ادغام آنها در زندگی اجتماعی می شود و باعث می شود که فقط با پناهندگان دیگر ارتباط برقرار کنند.

کودکان به عنوان ساده ترین گروه برای دریافت آموزش در نظر گرفته می شوند. علاوه بر این، ضروری است که کودکی که از جنگ یا قحطی جان سالم به در برده است، آموزش جامعی دریافت کند و در جامعه ادغام شود. 1.7 میلیون نفر از پناهجویان سوری که به ترکیه آمده اند کودک هستند و 750 هزار نوزاد سوری تاکنون در ترکیه متولد شده اند (UNHCR, 2023).

زمانی که پناهجویان سوری برای اولین بار شروع به آمدن کردند، اولین مرحله آموزش برای کودکان سوری به دلیل این ایده که آنها به هر حال باز خواهند گشت، آماده شد. با گذشت زمان بر شدت جنگ افزوده شد و روز به روز بر تعداد آوارگان سوری افزوده شد. در راستای این اتفاقات، سیاست آموزشی برای مهاجران در ترکیه مطرح شده است. در سال 2014، در قانون شماره 2014/21، آموزش به کودکان سوری مطابق با استانداردها و تضمین شده بود (امین، 2016).

کودکان و آموزش و پرورش سوریه
هر کودکی بدون توجه به تبعیض حق دارد از آموزش با کیفیت برخوردار شود. حق تحصیل یکی از حقوق جهانی بین المللی است. زمانی که حق آموزش در اعلامیه جهانی حقوق بشر (UDHR) در سال 1948 و حقوق بین المللی اقتصادی و فرهنگی (ICESCR) در سال 1966 گنجانده شد، این حقوق به طور قابل توجهی گسترش یافت.

کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد حقوق کودک مطابق مواد 28 و 29 از جمله این موارد است. ماهیت این مقالات توسط لوندی اینگونه توصیف شده است: «هر کودکی حق ذاتی تحصیل دارد و آموزش در سطح ابتدایی باید رایگان و اجباری باشد. در عین حال، ضروری است که کودک به گونه ای در جامعه ادغام شود که از طریق آموزش هایی که به او داده می شود، مهارت های او به حداکثر برسد. آموزش باید به گونه ای باشد که مهارت های فردی و اجتماعی کودک را پرورش دهد. به این ترتیب، اطمینان حاصل می شود که او فردی مفید برای جامعه است» (لاندی، 2019، ص 260).

یکی از بزرگترین اثرات مهاجرت تحصیل است. تا امروز 750 هزار نوزاد سوری در ترکیه به دنیا آمده اند (UNHCR, 2023).
پس از شروع جنگ در سوریه، بسیاری از کودکان از تحصیل محروم شدند. کودکان سوری که به همراه خانواده خود به ترکیه مهاجرت کردند در سنین پایین به دلیل مشکلات مالی و مشکلات زندگی با کار به بخشی از مشکل ادغام تبدیل شدند و با خطر تبدیل شدن به نسل گمشده مواجه شدند.

علاوه بر این، برخی از کودکان که از وضعیت خود در ترکیه ناراضی بودند و احساس ناامیدی و ناراحتی می کردند، برای جنگ به سوریه رفتند. سوری هایی که به دلیل اینکه می خواستند جان خود و عزیزانشان را نجات دهند به ترکیه مهاجرت کرده اند به دلایل مالی نمی توانند برای فرزندان خود تحصیل کنند، بنابراین مجبورند یا فرزندان شان کار کنند یا ازدواج کنند (Yıldız, 2019).

هم برای ترکیه و هم برای آینده این کودکان حیاتی است که کودکان پناهنده ای که تحصیلات خود را در کشورهایی که به آنها مهاجرت کرده اند ترک کرده اند، تحصیلات خود را در ترکیه ادامه دهند. از آنجا که هر کودکی که نمی تواند تحصیل کند، محکوم به بیرون راندن از جامعه، جلوگیری از شکوفایی استعدادهای خود خواهد بود و بدتر از همه، خطر روی آوردن به گروه های رادیکال را تهدید می کند (Aydın 2020).

در نتیجه، مطالعات زیادی در مورد چگونگی ادامه تلاش های ادغام سوری ها انجام شده است. زمانی که مهاجرت تازه شروع شده بود، جمهوری ترکیه آموزش کودکان سوری را در مراکزی به نام مراکز آموزشی موقت (TEC) با این فرض که جنگ پایان می یابد، فراهم کرد.

این آموزش نه برای کمک به کودکان سوری برای سازگاری با ترکیه، بلکه برای از بین بردن شکاف آموزشی که ممکن است پس از بازگشت به سوریه ایجاد شود، ارائه شد. اما وقتی مشخص شد که جنگ پایان نخواهد یافت، در بخشنامه «خدمات آموزشی برای اتباع خارجی» وزارت آموزش ملی در سال 2014 آمده است که تمامی اتباع خارجی مقیم ترکیه در مؤسسات وابسته به وزارت آموزش و پرورش ترکیه ادامه تحصیل خواهند داد. آموزش ملی (Karaağaç & Güvenç، 2019).

همچنین در قانون آموزش ابتدایی، قانون اساسی آموزش و پرورش کشور و کنوانسیون حقوق کودک در خصوص تحصیل دانش آموزان پناهنده تاکید شده است که در آموزش و پرورش کودکان هیچ تبعیضی وجود ندارد و هر کودک نیازمند باید تامین شود. با آموزش و پرورش و اینکه منافع کودک در ترتیبات لازم در نظر گرفته شود (Sarıer, 2020).

کودکان سوری در سال 2014 در مراکز آموزشی موقت درس می خواندند. از سال 2016، تصمیم بر ادامه تحصیل دانش آموزان سوری در سیستم آموزشی ملی ترکیه گرفته شد و برنامه ریزی شد که تمام آن ها در سال 2019 تعطیل شوند. از سال تحصیلی 17-2016، انتقالی به الگوی آموزشی به نام «آموزش فراگیر» برای دانش‌آموزان سوری انجام شد. با این مدل آموزشی، هدف آن جلوگیری از تبعیض و ارائه آموزش شایسته به دانش آموزان سوری با در نظر گرفتن تفاوت های دانش آموزان، علاوه بر آموزش زبان ترکی (2020) است.

زمانی که کودکان سوری در سال های اول جنگ به ترکیه آمدند، در اردوگاه ها و مراکز آموزش موقت آموزش دیدند، با این تصور که جنگ، همانطور که قبلا ذکر شد، پایان یابد. ترکیه بعداً از آنجایی که جنگ در مدت کوتاهی پایان نخواهد یافت، بخشنامه‌ای از سوی وزارت آموزش ملی در سال 2014 به منظور آموزش کودکان سوری صادر کرد که در آن از سال 2016، کودکان سوری از طریق سیستم رسمی آموزش خواهند دید.

علاوه بر این، سوری ها این فرصت را دارند که طبق برنامه درسی سوریه به تنهایی یا در ساختمان های آموزشی اختصاص داده شده توسط دولت، آموزش ارائه دهند. این مدارس در شهرهای با جمعیت سوری متراکم مانند استانبول، شانلی اورفا و غازیانتپ افتتاح شد، اما بیان شد که اطلاعات این موسسات در دسترس نیست (امین، 2016).

علاوه بر این، تصور می‌شود که چنین مدارسی در میان سوری‌ها محبوبیت چندانی ندارند و دلیل آن وضعیت اجتماعی-اقتصادی سوری‌ها است (2016). زمانی که کودکان سوری برای اولین بار به ترکیه آمدند، در مراکز آموزش موقت آموزش دیدند و در این زمینه، طبق برنامه آموزشی که در سوریه دریافت کردند به آنها آموزش داده شد. شکل 1 زیر نشان می دهد که کودکان سوری خارج از اردوگاه به دلایل خاصی از آموزش دور هستند.

در نتیجه، ادغام تحصیلی موضوع مهمی برای دانش آموزان سوری برای انطباق با ترکیه است. بزرگترین دلیلی که سوری ها با تحصیل و ادغام خود مشکل دارند، زبان است. به نظر می رسد آنچه پس از آن می آید، مشکلات جانبی زبان است. علاوه بر این، برای ترکیه از اهمیت حیاتی برخوردار است که دانش آموزان سوری با وضعیت اجتماعی-اقتصادی پایین از تحصیل محروم نشوند. ترک تحصیل سوری ها به دلایل اقتصادی ممکن است وضعیت نسل از دست رفته را ایجاد کند و تجربه این وضعیت مشکلات بزرگی برای ترکیه امروز و آینده ایجاد خواهد کرد.

مشکل دیگر این است که تفاوت های فرهنگی منجر به ناهماهنگی در مدرسه می شود و دانش آموزان مشکلات رفتاری از خود نشان می دهند.

این مشکلی است که با کمبود زبان تشدید می‌شود و از آنجایی که دانش‌آموزان سوری نمی‌توانند با دانش‌آموزان و معلمان دیگر ارتباط برقرار کنند، با هم گروه می‌شوند و در مدرسه تبعیض قائل می‌شوند و دانش‌آموزان نمی‌توانند خود را با مدرسه وفق دهند.

برخی از دانش‌آموزان به‌جای تفاوت‌های زبانی و فرهنگی، مشکلات رفتاری را به دلیل جنگ یا آسیب‌هایی که تجربه کرده‌اند نشان می‌دهند.

در نتیجه، ترکیه به کشوری تبدیل شده است که تقریباً در دهه گذشته از ملیت های مختلف مهاجرت می کند و هنوز هم ادامه دارد. این وضعیت باید ترکیه را به بهبود و توسعه سیاست ادغام مهاجران تشویق کند.

ادغام موضوع مهمی برای کشورهایی است که مهاجران از ملل و فرهنگ های مختلف به ویژه در تعداد بالا را می پذیرند و بنابراین باید یک الگوی آموزشی فراگیر برای آموزش پناهندگان اتخاذ شود، روابط گرم بین پناهندگان و مردم محلی برقرار شود تا از تبعیض جلوگیری شود. و باید به آموزش زبان ترکی پناهندگان اهمیت بیشتری داد.

اکثریت مهاجران در ترکیه را پناهندگان سوری تشکیل می دهند. مشکلات آوارگان سوری باید حل شود و موفقیت های به دست آمده با پناهندگان سوری باید با سایر مهاجران به دست آید. اگر ترکیه ادغام پناهندگان را به خوبی انجام دهد، می توان دریافت که پناهندگان در واقع مشکلی ایجاد نمی کنند، بلکه برعکس، می توانند به ترکیه کمک کنند.

*این گزارش خبری با حمایت روزنامه نگاران برای حقوق بشر «JHR» تهیه شده است.