بی‌مهری دولت ترکیه در قبال خبرنگاران افغانستان; بشیرعطایی چگونه بازداشت و به کمپ فرستاده شد؟
تهیه شده توسط: فواد تلاش
پس از روی کار آمدن دوباره گروه طالبان در پانزدهم اگست ۲۰۲۱ میلادی، چالش‌های فراوان میان مردم افغانستان به وجود آورد که مهم‌ترین این چالش‌ها، آوارگی‌های مجدد مردم بود که به دلایل متعددی، افغانستان را ترک کردند تا به یک مکان مصون و قابل اعتماد دسترسی پیدا کنند.
در این میان، سقوط نظام جمهوریت بیشتراز همه، کارمندان رسانه‌ها و خبرنگاران را متاثر ساخت. صدها رسانه‌ی تصویری، چاپی و شنیداری از فعالیت بازماندند و کارمندان‌شان یا ترک شغل کردند و یا هم به مهاجرت‌های غیرقانونی و خطرناک رو آوردند.
بیشتر کارمندان رسانه‌ها و خبرنگاران به‌منظور رسیدن به کشورهای اروپایی و غربی، تلاش کردند تا از یک طریقی به ترکیه و بعدا از مسیرهای قاچاقی به اروپا و غرب برسند، اما شرایط زندگی و بدست آوردن سند اقامت در ترکیه سخت و دشوار است.
بشیر عطایی، یکی از خبرنگاران افغانستان که در سال ۲۰۲۲ میلادی، بطور قانونی وارد ترکیه شده بود، اما با بی‌مهری‌های زیادی دولت ترکیه مواجه میشود.
مصاحبه صوتی بشیر عطایی خبرنگار
او می‌گوید که به عنوان خبرنگار از دولت ترکیه انتظار داشت که مورد استقبال قرار بگیرد؛ اما این انتظار نه تنها برآورده نشد بلکه سایر هم‌مسلکان او نیز با بی‌مهری دولت ترکیه مواجه می‌شوند.
عطایی بیان می‌کند: «مشکلاتی که در ترکیه مواجه شدم، اول این‌که قانونی وارد ترکیه شدم و حق داشتم که درخواست اقامه بدهم و از حق خود استفاده کنم؛ اما پس از سه ماه انتظار، اداره مهاجرت ترکیه برایم جواب رد داد و ده روز دیگر برایم مهلت داد تا ترکیه را ترک کنم.»
وی می‌افزاید که برای خروج از ترکیه، گزینه‌هایی را انتخاب کرده است. نخست این‌که به افغانستان برگردد، دوم هم به زندگی غیرقانونی در ترکیه ادامه بدهد که هر لحظه خطر بازداشت وجود دارد و سوم هم مسیر قاچاق به سمت اروپا را برگزیند.
این خبرنگار افغانستان می‌گوید که پس از مشورت با دوستانش تصییم می‌گیرد که مدت را در ترکیه بشکل قاچاق زندگی کند تا راهی برای رفتن به اروپا را دریابد، که در نهایت بخت با او یاری نمیکند و درماه هفتم سال ۲۰۲۲ میلادی از سوی پولیس ترکیه بازداشت و به یکی از کمپ‌های استانبول انتقال داده میشود، کمپ‌هایی که به باور عطایی، بدتر از یک زندان می‌باشد.
به گفته‌ی عطایی، پولیس ترکیه پس از دو روز مراحل دیپورتی را بالایش اجرا می‌کند، بدون این‌که بپرسد آیا حاضر است به افغانستان برگردد یا خیر. این خبرنگار ناگزیر میشود که مرحله‌ی دیپورتی را امضا کند.
عطایی پس از امضای مرحله‌ی دیپورتی به کنسولی افغانستان در ترکیه تماس می‌گیرد و موفق میشود که خود را از فهرست افراد اخراجی به افغانستان بیرون کند.
او به یکی از کمپ‌ها در شهر ایغدیر که هم‌مرز با ایران و آذربایجان است، انتقال داده میشود. جایی‌که عطایی آن را بدتر از یک زندان توصیف می‌کند. عطایی با سپری کردن ۵۰ روز، از این کمپ بیرون میشود و تصمیم می‌گیرد که مسیر قاچاق به سمت اروپا را در پیش بگیرد.
این خبرنگار افغانستانی پیش از آن‌که مسیر قاچاق به سمت اروپا را انتخاب کند، نزد خود بررسی می‌کند که اول، اگر توسط پولیس ترکیه بازداشت شود، مستقیم به افغانستان اخراج میشود، دوم احتمال آن وجود دارد که در مسیر راه از بین برود و سوم هم امکان دارد که به اروپا برسد.
عطایی چشم‌دید خود را روایت می‌کند که در مسیر راه با جنازه‌هایی مواجه شده که متعلق به افغانستان بود و هیچ کسی هم حاضر نبود که در مورد آن‌ها سوالی بکند و همچنان افراد دیگری را هم دیده بود که توسط پولیس ترکیه بازداشت و مستقیم به افغانستان فرستاده شدند.
به گفته‌ی عطایی، خبرنگاران افغانستانی که در ترکیه زندگی می‌کنند، با مشکلات فراوانی مواجه است که دولت ترکیه هیچ‌گونه توجهی به آن‌ها ندارد.
این خبرنگار می‌گوید که دولت ترکیه با پناهجویان افغان و به خصوص خبرنگاران طوری رفتار می‌کند که هیچ‌گونه ارزش‌های انسانی در آن دیده نمی‌شود.
ترکیه که یکی از کشورهای نیمه اروپایی شمرده میشود، به ارزش‌های حقوق بشری و اصل عدم بازگشت پناهجویان متعهد نیست؛ افرادی را اخراج می‌کند که ممکن است با خطرات جانی مواجه شوند.
در این میان، ترکیه تنها دولتی نیست که پناهجویان افغان را اخراج می‌کند، بلکه کشورهای همسایه‌ی افغانستان از جمله ایران و پاکستان نیز، اخراج اجباری افغان‌ها را شدت داده است.
دولت پاکستان اخیرا تصمیم گرفته که افغان‌هایی که به گونه‌ی غیرقانونی وارد این کشور شدند، اخراج می‌کند. این جمع این افراد کارمندان حکومت پیشین افغانستان، فعالین حقوق بشر و خبرنگاران هستند که از ترس تهدیدهای طالبان، به پاکستان پناه برده بودند.
*این گزارش خبری با حمایت روزنامه نگاران برای حقوق بشر «JHR» تهیه شده است.
