سرنوشت مبهم مهاجران افغان در ترکیه؛ سفارت‌‌خانه‌ها به درخواست‌های پناهندگی پاسخ نمی‌دهند

تهیه شده توسط: فواد تلاش

ترکیه که چندین سال می‌شود، میزبان پناهجویان کشورهای درگیر جنگ است، اما نهادهای دیپلماتیک کشورهای غربی و اروپایی مقیم این کشور از جمله امریکا و کانادا به پرونده‌های پناهجویان پاسخ نمی‌دهند و عدم پاسخ‌گویی سفارت خانه‌ها، سبب اخراج اجباری پناهجویان افغان شده است؛ پناهجویانی‌که حاضر نیستند به افغانستان برگردند.

در اوج سخت‌گیری‌های دولت ترکیه در قبال پناهجویان افغان، این‌جا به سراغ خانواده‌ای رفته‌ایم که پس از سقوط نظام جمهوری افغانستان، عازم ترکیه شده و برای رسیدن به زندگی آرام و مصئون، به سفارت خانه‌های کشورهای غربی مقیم ترکیه، درخواست پناهندگی داده است.

جمال یعقوبی با همسر و یک کودک خورد سال‌اش، دو سال پیش به ترکیه آمده است و با روش‌های قانونی، به سفارت خانه‌های کانادا و مکسیکو درخواست پناهندگی داده است.

یعقوبی می‌گوید که سفارت خانه‌های کشورهای غربی به هیچ کدامی از پناهجویان افغان که مقیم ترکیه هستند، پاسخ نمی‌دهند و بیشتر این پناهجویان پس از دو سال، پاسخ منفی گرفته‌اند.

او تلاش کرده که به شکل حضوری پرونده‌ی خود را از طریق سفارت کانادا و مکسیکو دنبال کند و امیدوار است که نتیجه بگیرد؛ سفارت مکسیکو هیچ‌گونه پاسخی نداده و سفارت کانادا هم گفته که پرونده‌اش را از طریق ایمیل دنبال کند. با وجود این، یعقوبی سه بار به این سفارت ایمیل کرده، ولی پاسخی دریافت نکرده است.

سرانجام، شماری از دوستان شریفی مشوره داده‌اند که درخواست پناهندگی از ترکیه نتیجه‌بخش نیست و در صورت امکان، جهت رسیدگی به این موضوع، باید به ایران برود.

یعقوبی‌‌که از رسیدگی به پرونده‌اش ناامید شده است، اما حاضر نیست دوباره به افغانستان برگردد. افغانستانی‌که تحت کنترل طالبان است. هزاران افغان همانند شریفی به‌دلایل مختلف به‌ویژه تهدیدهای امنیتی، مشکلات اقتصادی و محدودیت‌های اجتماعی، این کشور را ترک کرده و به کشورهای ایران، پاکستان و ترکیه مهاجر شده‌اند.

پناهجویان افغان که در ایران، پاکستان، ترکیه و دیگر کشور های آسیایی پناهنده شده‌اند با دشواری‌های زیادی از جمله تمدید نشدن ویزا، اقامت و خطر دیپورت به افغانستان، روبه‌رو هستند. شماری زیادی از این پناهجویان‌که در آرزوی رسیدن به یک زندگی مصئون هستند، به کشورهای اروپایی، امریکا، کانادا و دیگر ممالک مهاجر پذیر پرونده‌های پناهندگی باز کردند و در انتظار پاسخ مثبت وقبولی هستند.

پناهجویان افغان که از دو سال به این‌سو در ترکیه با مشکلات وافر زندگی می‌کنند، می‌گویند که اعلام دولت‌های فرانسه و آلمان مبنی بر اعطای پناهندگی به خبرنگاران، هنرمندان، فعالین سیاسی و فرهنگیان افغانستانی آسیب‌پذیر، آن‌ها را امیدوار کرده بود و به این‌منظور پناهجویان وقتی به سفارت خانه‌های این کشورها مراجعه می‌کنند، اما با پاسخ منفی مواجه می‌شوند.

رد درخواست پناهندگی پناهجویان افغان از سوی سفارت خانه‌های این کشورها، آن‌ها را ناگزیر می‌کند که تصمیم خطرناکی بگیرند و مسیر قاچاق به سمت اروپا و غرب را در پیش بگیرند.

یعقوبی با خانم و کودک سه ساله‌اش با چندین خانواده‌ی دیگر پناهجو طی دو سال گذشته دوبار مسیر قاچاق را به سمت غرب و اروپا در پیش گرفته است تا به مقصد برسد؛ اما بار نخست کشتی حامل آن‌ها در آب غرق می‌شود و شریفی خطر بزرگی را پشت سر می‌گذراند.

او برای بار دوم تصمیم می‌گیرد که از راه زمینی خود و خانواده‌اش را به غرب و اروپا برساند. موتری‌که هفت نفر گنجایش دارد، اما ۳۰ نفر را حمل می‌کند. در مسیر راه قاچاق، کودکان و زنان خانواده‌های پناهجوی افغان به شدت مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند، اما ناگزیر هستند که به مسیر خود ادامه دهند.

یعقوبی می‌گوید که در مسیر راه اطلاع دریافت می‌کند که آن‌ها در تعقیب پولیس ترکیه هستند. خانواده‌ها از هم پراکنده می‌شوند و یعقوبی با همسر و کودکش نیمه‌ی شب با موتر دیگری به خانه‌شان برمی‌گردند.

انتخاب مسیر قاچاق به سمت غرب و اروپا، آخرین گزینه برای جمال یعقوبی است. در صورتی‌که درخواست پناهندگی او از سوی سفارت خانه‌های مقیم ترکیه روشن نشود، بار دیگر مسیر قاچاق را در پیش خواهد گرفت؛ مسیری‌که به گفته‌ی او، یا به مقصد می‌رسد یا در مسیر راه جان می‌دهد.

وی از سازمان ملل‌متحد و نهادهای حقوق بشری می‌خواهد که با توجه به مشکلات جدی پناهجویان افغان آسیب‌پذیر در ترکیه، اقدامات جدی و فوری را روی دست گیرند؛ زیرا در صورت دیپورت آن‌ها به افغانستان، امنیت جانی آن‌ها با خطر امنیتی مواجه خواهد شد.

پیش از این، دفتر سازمان ملل‌متحد در افغانستان (یوناما) با نشر گزارشی گفته بود که با تسلط دوباره‌ی طالبان، بیش از ۲۰۰ تن از کارمندان دولت پیشین که اکثریت آن‌ها را نظامیان تشکیل می‌دادند، از سوی طالبان کشته شده‌اند. همچنان در گزارش این نهاد آمده بود که حد‌اقل ۸۰۰ مورد از قتل‌های فراقانونی، بازداشت خودسرانه، شکنجه و بدرفتاری و ناپدید شدن اجباری ثبت شده است.

پس از تسلط طالبان بر افغانستان در پانزدهم اگست ۲۰۲۱، هزاران نظامی و غیرنظامی افغانستان را ترک کردند و به کشورهای همسایه و ترکیه و نیزکشورهای اروپایی و آمریکا پناهنده شده‌اند.

*این گزارش خبری با حمایت روزنامه نگاران برای حقوق بشر «JHR» تهیه شده است.