استقبال یا تحقیر؛ غنی و عبدالله چگونه وارد واشنگتن شدند؟

روز گذشته اشرف غنی و عبدالله عبدالله رییس شورای مصالحه ملی با جمعی از اعضای بلندپایه دولتی وارد واشنگتن مرکز امریکا شدند. هیئت افغانستان متشکل از بلندپایه ترین مقامات مملکت بوده و تشریفات و عرف دیپلماتیک ایجاب می‌کرد که از آن سوی نیز رییس جمهور امریکا به استقبال رییس جمهور افغانستان می‌آمد و دست کم ظواهر دیپلماسی را رعایت می‌کرد.

رییس جمهور غنی و عبدالله و جمعی از مقامات افغانستان در حالی از هواپیما خارج شدند که از جو بایدن که هیچ، حتا از معاون یا یا وزیر خارجه یا حتا رییس دفتر کاخ سفید نیز کسی به پیشواز این هیئت نیامده بود. آنان مانند افراد عادی از هواپیما پیاده شدند و فکر می‌کنم یک راست روانه هوتلی شدند که باید در آنجا اقامت بگزینند.

احتمال دارد که رییس جمهور جو بایدن روز جمعه با هیئت افغانستان دیدار داشته باشد و شاید هم تا حال آنان را به کاخ سفید احضار کرده باشد.

باری، رفتار امریکا با هیئت بلندپایه افغانستان نشان از دو مسئله می‌دهد: یک) هیئت افغانستان برای امریکا مثل گورنر یک ایالت است؛ دو) دولت افغانستان چنان از چشم ارباب افتاده که حتا حفظ ظواهر نیز دیگر اهمیت ندارد.

رفتار امریکا با دولت و ملت افغانستان همواره از بالا به پایین بوده است، این مسئله زمانی خیلی نمود خارجی یافت که امریکا مذاکرات مستقیم را با گروه طالبان آغاز کرد و حتا نیاز ندید که دولت افغانستان را در جریان بگذارد. پیش از آن در تصویری که از دیدار اشرف غنی و مایک پمپئو وزیر امور خارجه امریکا در پایگاه بگرام رسانه‌ای شده بود، نشان می‌داد که پمپئو پیش و اشرف غنی از عقبش روان است و گویی غنی سکرتر و منشی پمپئو است.

این نوع رفتار امریکا در واقع عامل اصلی ضعف در اداره افغانستان و قوام نیافتن نهاد دولت بوده و ظاهراً امریکا نیز چنین دولت ضعیفی می‌خواهد. از این گذشته، رفتار امریکا با کشورها و ملل دیگر نیز بهتر از این نبوده است. امریکا همواره دو رویکرد دارد، یا در برابر کشورهای قدرتمند بر دیپلماسی و گفت‌وگو تاکید می‌کند و در برابر کشورهای ضعیف مثل افغانستان از تفرعن و تکبر و توهین و تحقیر استفاده کرده و روحیه طرف مقابل را خرد می‌کند.

از جانب دیگر، اختلافات سیاسی میان رهبران افغانستان، فساد گسترده اداری، وابستگی بیش از حد به امریکا و قوای امریکایی و انحصار قدرت در یک حلقه کوچک سبب شده که امریکا و دیگر شرکای افغانستان از کارایی و ظرفیت این حکومت خسته شده و راضی به آمدن گروه طالبان بر سر قدرت شوند.

این دولت چنان در اختلافات و فساد غرق است که حتا تاکنون نتوانسته شورای دولت را که یکی از مفاد توافقنامه ماه ثور میان غنی و عبدالله است ایجاد کند و روزانه به اثر همین اختلافات به صورت هجومی پیشروی دارند.

بنابر این، رفتار توهین آمیز امریکا با هیئت افغانستان دو بعد خارجی و داخلی دارد، در بعد خارجی که بر می‌گردد به امریکا، این کشور ذاتاً خبیث است و توهین و تحقیر دولت مردان و ملل دیگر در ذات آن نهفته است، اما در بعد داخلی بر می‌گردد به ناکامی ذوات رفته به امریکا در امر دولت داری و زعامت کشور.