Die Menschenrechtssituation turkmenischer Frauen; Eine Minderheit einer Nation zu sein, das Gefühl der Entfremdung in Afghanistan

گزارش: فیض‌الله ترک

این قوم با وجودی که امپراطوری ‌های بیشماری را گذرانده‌ اند، ولی عمدتاً تا اوایل قرن بیستم کوچ‌ نشین در آسیای مرکزی بودند و به مرور زمان ده‌ نشین و شهرنشین شدند. آن ‌های که در افغانستان زندگی می‌ کنند ولی هنوز فرهنگ و زبان اصیل خود را حفظ کرده‌اند.

براساس یافته های ما:« بیشتر این قوم در نواحی شهرهای کابل، میمنه، شبرغان، سرپل، کندز،مزارشریف، سمنگان، هرات، بادغیس، تخار و بغلان زنده گی دارند و عدهٔ محدودی از ترکمن ‌های افغانستان در زمان حکومت بلشویک‌ ها، که اکثراً مبارزین آزادی ‌طلب ترکمنستان بودند، به ولایات شمالی افغانستان و هرات مهاجرت نموده در آنجا مسکن گزین شده است.»

گفته میشود:«۷۰ درصد ترکمن ‌های افغانستان از قوم آرساری می‌باشند. آرساری بابا نواسهٔ سالار بابا یکی از اسطوره‌های تاریخی ترکمن می‌باشند. این قوم به همین اساس پایه‌ گذاری شده ‌است».

با این حال محمد کمال گونش رییس سازمان اجتماعی حرکت ترکمن های افغانستان میگوید:« اصلی و کهن ترین شغل ودر آمد قوم ترکمن را مالداری، زراعت و تجارت در برداشته، وبیشتر زنان این قوم را قالین بافی و نمد باف گفته است.»

آقای گونش نفوس این قوم را در افغانستان بیشتر سه میلیون تخمین زده گفت:«قوم ترکمن در اداور مختلف مورد خشونت وتبعض قرار داشته، وبا تسلط طالبان در افغانستان وضعیت بدتری را نیز تجربه میکنند.»

از سوی هم آقای گونش افزود:« زنان ترکمن در افغانستان با آنکه فعالیت های اجتماعی در گذشته نیزداشته، اما به علت قوم اقلیت بودن همواره مورد تبعیض وخشونت قرار داشته واین کار هنوز برآنان ادامه دارد.»

رییس سازمان اجتماعی حرکت ترکمن ها میگوید:« در این سازمان، ما فعالیت های اجتماعی، فرهنگی نشست ها برای نقش قوم ترکمن ها انجام داده ایم،» اما هیچ گاه حکومت جمهوریت به آن توجه نکرده وهرازگاهی با این قوم برخورد دوگانه کرده وتلاش کرده به عقب برانند.»

او همچنان افزود:« بی توجهی به حقوق زنان به خصوص زنان ترکمن افغانستان که از اقلیت های قومی بشمار میرود، سبب نقض آشکار حقوق آنها از سوی نهاد های جهانی نیز میشود.»

آقای گونش همچنان می افزاید:« در ۲۰ سال به حضور سازمان های حقوق بشری با برنامه های مختلف درعرصه های حقوق بشری شاهد بودیم؛ هیچ کار را در برابر زنان ترکمن ندیدم؛ واز سوی نهاد های حقوق بشری نیز این قوم در محرومیت قرار گرفته بود.»

وی از نهاد های حقوق بشر در سازمانهای جهانی خواست:« به حقوق زنان به ویژه زنان ترکمن که از گذشته نیزمورد خشونت های اجتماعی، قرار داشته، وبه به توانایی های آنها توجه نشده مورد توجه خود قرار داده؛ وازاین قوم محروم حمایت کنند.»

از سوی دیگر فرشته رامین فعال حقوق زن میگوید:«زنان قوم ترکمن به دلیل بومی وبادیه نشین بودن،بیشتر به فضا ومکان درسی دست رسی نداشته اند،فرهنگ ورسوم عنعنات این قوم نادیده گرفت میشد ودر بست های دولتی در حکومت قبلی مورد تبعیض قرار داشتند.»

خانم رامین می افزاید:« درساحات ترکمن نشین امکات سهولت های،شفاخانه،مکتب،سرک وخدمات اجتماعی کمترفراهم بود وبا آمدن طالبان هیچ توجهی به این قوم نشده است.»

این فعال حقوق زنان ترکمن همچنان گفت:« امروزه به همه زنان محدودیت وضع شده؛اما حال با این قوم نیز برخورد تبعیض آمیز میشود.»

فرشته رامین همچنان میگوید:« با آمدن طالبان برای اقلیت های قومی که در افغانستان زیست دارند،در وضعیت بدی روبرو استند وعده ای که در نظام قبلی شامل کار بودند، به علت تهدیدات امنیتی به نحو بیکار ویا کشور را ترک کرده اند.»

از سوی هم خانم رامین می افزاید:« زنان ترکمن استعداد ومهارت های خاص در تهیه،قالین،گلیم،پشم ریسی،صنایع دستی وجواهرات خاص که دارند،همه از هنر های قوم ترکمن است که قالین،چپن وکلاه ترکمنی که ازشهرت خاص برخورد استند، نمتوان آن را نادیده گرفت.»

این فعال حقوق زنان همچنان گفت:«باآنکه زنان ترکمن استعداد تجارتی وهنری های خاص دارند،اما به دلایل تعصبات قومی،تبعیض قرارگرفته است،مشکلات داخلی وساختار نهاد های که در افغانستان فعالیت داشت،مهارت های این قوم به حاشیه قرار بگیرد،اکنون با آمدن طالبان، تمام زنان افغان،به خصوصا زنان ترکمن به حاشیه رفته؛از حق وحقوق اجتماعی شان محروم شده اند.»

فریبا قریشی که درحکومت گذشته در محاکم افغانستان کار کرده؛ موجودیت تبعیض در برابر زنان ترکمن را می پذیرد ومیگوید:« از سالیان گذشته حقوق زنان ومردان ترکمن مورد نقض آشکار قرار گرفته واین روند با حاکمیت گروه طالبان ادامه دارد.»

خانم قریشی که مدت ۳ سال قاضی جرایم تروریستی در ولایت بلخ بوده؛میگوید:« موارد قضایای داعش ویا هم طالب را شاهد بودم که از مردم ترکمن در صفوف طالبان بوده اند، اما موقف وصلایحت نداشته اند، از آنها استفاده میشند، وامروزه؛همچنان اندکی ترکمن ها در صفوف طلبان حضور دارند واما بدون صلاحیت استند.»

او که قوم ترکمن را فراموش شده از سوی دولت ها میداند افزود:« عدم حضور ترکمن ها در سیاست ومجالس ملی وجهانی،در گذشته واکنون را از موارد مهم، برخورد های قومی ونقض حقوق زنان برقوم ترکمن میشمارد.»

این عضو محاکم افغانستان میگوید:« پس از به قدرت رسیدن طالبان تعصبات قومی برقوم ترکمن افزایش داشته؛ همچنان غصب زمین ها اجدادی ترکمن ها در حوزه شمال را بصورت واضح در قهر گرفتن این قوم را از سوی طالبان را نشان میدهد.»

او می افزاید:« گروه طالبان هیچ برنامه ای برای قوم ترکمن در نظام ندارد، وبیشتر حقوق مردم ترکمن نقض شده است؛ وهمیشه زنان ترکمن به عنوان ماشین کار بوده؛ وبه سختی کارکرده؛ که نفقه خانواده شان را پیدا کنند، باز هم هرازگاهی شاهد برخورد های سلیقه ای ونا مناسب از سوی زورمندان بوده اند.»

اوکه اقلیت بودن این قوم را مپذیرد؛ اما ازبی توجهی دولت گذشته وحاکمیت طالبان انتقاد کرده؛ میگوید:« که هرگز براین باور نباشند که یک قوم که از هرلحاظ با فرهنگ عمیق تاریخی واستعداد های جوان که در اقتصاد کشور نقش دارد، را نا دیده گرفته،واز حقوق حقه شان محروم کند.»

فریبا قریشی میگوید:« فرهنگی اجتماعی ترکمن ها با سایر مناطق افغانستان متفاوت است، وبیشتر زنان ترکمن مصروف کارهای شاقه قالین بافی استند، اجازه رفتن به مکتب ندارند،واندک میتوانند به مکتب بروند واکثریت شان معتاد به مواد مخدر تریاک استند.»

خانم قریشی:« علت معتاد شدن زنان ترکمن به مواد مخدر وتریاک را،اشتغال آنان به صنعت سخت قالین،دور بودن از مکتب،محرومیت های اجتماعی میداند.»

این خانم همچنان گفت:«وضعیت زنان ترکمن در زمان طالبان نه تنها تغیر نکرده بدتر نیز شده است، وکارهای قالین بافی زنان ترکمن نیز به عقب رفته؛ چونکه بازار خرید قالین شکسته است، تولید قالین خیلی سخت است تهیه مواد برای تولید بسته بودن بازار های های مناسبت وکم توجهی مسوولین دولت قبلی وحاکمان کنونی افغانستان را از مورادی نامی برند که برزنان ترکمن صدمه زده است.»

اومیگوید:«امروزه زنان قوم ترکمن تنها حق به دنیا آمدن را دارد. بس؛ درگذشته نیزکمتر به حقوق اجتماعی شان دست یافته بوند، وبا آمدن طالبان از هیچ حق وامتیازی برخوردار نیستند.»

فریبا قریشی: با انتقاد عمیق از نهاد های حقوق بشری که در ۲۰ سال دوره دموکراسی در افغانستان فعالیت داشته میگوید:« به این قوم هرگز توجه نگرده وبا این قوم برخورد های سلیقه ای کرده؛ وحالا که با آمدن طالبان همه حقوق وآزادی های فردی اجتماعی زنان ومردان افغانستان محدود وبسته شده،این نهاد ها هنوز هم در پی همکاری با زنان اقوام دیگر هستند، وبه آنان هیچ توجه نمیکنند.»

آنیا زرین فعال حقوق بشر؛ تبعیض دربرابر قوم ترکمن در دوره های گذشته را واضح دانسته و میگوید:« با آمدن طالبان تعصبات قومی،سمتی بیشتر شده؛ وقم ترکمن شرایط سختی را تحمل میکنند.»

او همچنان میگوید:« ترکمن ها؛در تشکیل دولت سهم نیستند، در ادارات دولتی مورد تبعیض قرار میگیرند، ودولت قبلی با این قوم بصورت بیگانه رفتار میکردند، وحالا این موضوع شدید ترشده است.»

این فعال حقوق بشر همچنان گفت:«طالبان حاکمان تک قومی فعلی افغانستان بوده؛ وهرگز حاضر نیستند به دیگر اقوام روابط ویا هم حقوق بیشتر بدهد ویاهم به حقوق اصلی وی احترام بگزارند.»

طالبان:« هیچ برنامه ای برای ادغان اقوام دیگر به ویژه قوم ترکمن ندارد، هر روز حقوق ترکمن ها در بدترین حالت خود رسیده؛ ظلم وستم در برابر این قوم ادامه دارد.»

آنیا زرین گفت :«از زورگیری زمین های این قوم گرفته؛ تا نکاه اجباری، دختران خورد سن، از سوی افراد طالبان خشونت آشکاردر برابر این قوم است.»

او آمار میدهد:«در حالی حاضر بیشتر از ۴۰ هزار تن از قوم ترکمن درصفوف طالبان دست به اسلحه استند،واین ترکمن ها در هیچ مقام ومنصب بزرگی دست رسی ندارند وتنها در صفوف جنگ جویان طالبان فعالیت دارند وصلاحتی در هیچ یک بخش ها ندارند.»

فضل الدین جاجی زاده فعال سیاسی ترکمن میگوید:« ترکمن ها قوم اقلیت است،در حکومت قبل وحاکمیت طالبان با این قوم تبعیض قومی شده است.»

او همچنان میگوید:« زنان ترکمن از سالیان متمادی ازحقوق اجتماعی بشری انسانی مورد تبعیض قرار داشته ودارند، وچندی قبل یک دختر خورد سن در ولسوالی دولت آباد ولایت فاریاب،ازوسوی قوم دیگر به جبر میخواست به نکاه خود بیاورد که اعتراضات مردمی مانع این کار شده اند.»

حاجی زاده میگوید:«نکاه اجباری را، تجاوز برحق یک خانواده،نقض آشکار حقوق بشرواین نوع خشونت وتبعیض ریشه حقوق اجتماعی را برداشته وبازور سلاح ومقام این کار انجام میشود.»

این فعال سیاسی می افزاید:« درکشور چندی قومی مثل افغانسان،اصل انسانی رعایت حقوق اجتماعی شهروندی،در نظر گرفته نمیشود،وی عدالت را هسته یک دولت میداند،موردی که اکنون در افغانستان در رعایت نمیشود.»