تهیه شده توسط: ثریا شریفی
میلیون‌ها کارگر مهاجر ثبت نام نشده در ترکیه نمی توانند از حقوق مندرج در قانون کار بهره مند شوند و نمی‌توانند از قانون ایمنی شغلی بهره مند شوند. به همین دلیل است که زندگی آنها به اندازه نیروی کارشان ارزان است.
روزی که شورای شورای ایمنی و بهداشت حرفه ای ترکیه گزارش قتل کارگران در ماه اکتبر را اعلام کرد، در خبرها آمده بود که یک شهروند افغان شاغل در معدن غیرقانونی در زونگولدک در حین کار مجروح شده، سپس توسط کارفرمایان مورد ضرب و شتم قرار گرفته و کشته شده و سپس جسد وی سوزانده شده است.
دوره‌هایی بود که مهاجرت در ترکیه به شدت در دستور کار قرار داشت. اولین دلیل مهاجرت داخلی را می توان مهاجرت از روستاها به شهرها در داخل مرزهای ملی در دوره ای توصیف کرد که تاکید در اقتصاد از کشاورزی و تجارت به کارخانه های بزرگ تغییر یافت.
معلوم است که دغدغه ها و ضرورت های اقتصادی اساس این مهاجرت است. به دلیل این مهاجرت ها، هیچ گونه چشم پوشی از حقوق ناشی از قانون کار ملی وجود نداشت. دیگری موجی از مهاجرت در دهه 1960 بود، عمدتاً در آلمان، که بار دیگر ناشی از نگرانی های اقتصادی بود، اما این بار به دلیل مهاجرت بین المللی که از مرزها عبور کرد.
در دهه 1990، ترکیه سهم خود را از موج مهاجرت اجباری ناشی از جنگ داخلی در یوگسلاوی گرفت. به دلیل جنگ خلیج فارس، وضعیت مهاجرت دیگری از عراق به وجود آمد. در دهه 2000، سرمایه ترکیه که در کنار بلوک امپریالیستی که خواهان تغییر شکل خاورمیانه بود، از این وضعیت کنار نمانده بود و انتظار گام‌های جسورانه‌ای از حزب عدالت و توسعه ترکیه را داشت که آنها به دولت این کشور آوردند.
میلیون ها مهاجرت اجباری در خاورمیانه به دلیل اشغال و جنگ داخلی رخ داده است. انتظار دولت حزب عدالت و توسعه ترکیه به ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان برای تغییر قدرت، که جنبه سیاسی ضد اسد جنگ داخلی در سوریه است، محقق نشد.
به دلیل این جنگ طولانی، امروز بیش از سه میلیون سوری در ترکیه زندگی می‌کنند. بر اساس داده های وزارت کار ترکیه در سال 2021، تعداد کارگران سوری که مجوز کار دریافت کرده‌اند 91 هزار و 500 نفر است. انجمن صنعت کاران و بازرگان ترکیه موسوم به موسیاد با توضیح اینکه ثبت نام کارگران مهاجر سودآورتر است، می گوید که دیدگاه آنها در مورد مشکل مهاجران، ثبت نیروی کار ارزان است.
اوزان دیمیر یکی از کارفرمایان ترکیه در این زمینه گفت: در ترکیه که در سال‌های اخیر میزبان میلیون‌ها مهاجر به دلیل جنگ بوده است، قوانین کار که ممکن است کند عمل کند یا نکند، برای مهاجران مطرح نیست. اکثریت مهاجران در بخش هایی به کار گرفته می شوند که قدرت بدنی بالایی دارند. شدت استثمار نیروی کار برای مهاجران یا پناهندگانی که به شدت در معادن، آهن و فولاد، مبلمان و کشاورزی کار می کنند، بیشتر است.
بیایید درباره حادثه ای که باعث شد حادثه کار در معدن غیرمجاز در زنگولدک به قتل کارگر تبدیل شود صحبت کنیم. دلیل اینکه وزیر محمد نورتان 50 ساله افغان که در حین کار در معدن مجروح شده بود، به بیمارستان منتقل نشد اما با ضرب و شتم کشته شد و سپس بدنش سوخت، چون معدن به صورت غیرقانونی کار می کرد.
از اخبار منتشر شده در مطبوعات در تاریخ 20 نوامبر 2023، معلوم شد که یک پناهجوی افغان به نام محمد نورتانی در یک منطقه جنگلی در زنگولدک سوخته شده است. در خبرها در مطبوعات آمده است که محمد نورتانی که گزارش شده بود در معدنی در این منطقه مشغول به کار بود، بر اثر «حادثه کاری» که در تاریخ 18 آبان 1392 در معدن رخ داد، جان باخت. به منطقه جنگلی منتقل شد و در آنجا با بنزین سوزانده شد. در این رابطه 6 نفر از جمله مالک معدن بازداشت شدند. در این حادثه 6 نفر از جمله صاحبان معدن، هاکان کورنوش رئیس حزب ملیت‌گرا تاون و انور گیدر اوغلو در این حادثه بازداشت شدند.
متهمان روانه دادسرا شدند. پلیس تدابیر امنیتی گسترده ای برای متهمان که با 6 دستگاه خودروی مجزای ژاندارمری به دادسرا آورده شدند، اتخاذ کرد. در حالی که متهمان به دادگاه آورده شدند، یکی از بستگان یک مظنون گفت: نترس، نترس، راحت باش. دادستانی که این حادثه را بررسی می کرد، اظهارات مظنون و شاهدان را گرفت. از اظهارات متهمان مشخص شد که مالکان معدن که متوجه شده بودند قبلا به جرم دیگری محکوم شده اند و صدور حکم به تعویق افتاده است، با این فکر که «اگر فاش شد، به مزله حکم اعدام ماست، تصمیم به تخریب جسد نورتانی گرفتند..” کارگر نورتانی به همین دلیل به بیمارستان منتقل نشد.
بر اساس این اظهارات، مظنونان تصمیم به سوزاندن وزیر محمد نورتانی گرفتند. در همین حال یکی از آنها گفت: «این کار را نکن، نکن. “آیا چنین چیزی ممکن است اتفاق بیفتد؟” گفت و آنها را رها کرد. با توجه به سوابق دوربین مشخص شد متهمان 5 لیتر بنزین در قوطی از پمپ بنزینی در شهر گلیک خریداری کرده اند.
نورتانی سپس با یک وسیله نقلیه به جنگلی در منطقه کیرات برده شد و در آنجا با بنزین پاشیده شد و سوزانده شد. معلوم شد که هاکان کورنوش، یکی از صاحبان معدن بازداشت شده، گفت: مست بودم، نمی دانم چه اتفاقی افتاده است. کورنوش، گیدر اوغلو و احمد ا. از جمله متهمانی که با درخواست بازداشت به دادگاه معرفی شدند، دستگیر شدند. سه مظنون با شرایط کنترل قضایی و ممنوع الخروجی آزاد شدند.
در همین حال، مشخص شد که معدن غیرقانونی محل کار نورتانی توسط تیم‌های شرکت زغال سنگ ترکیه و تیم‌های ژاندارمری در تاریخ 15 آبان ماه تعطیل شد، اما بعداً با باز کردن ورودی از مکان دیگری دوباره فعال شد. کوره غیرقانونی پس از فاش شدن این حادثه دوباره بسته شد.
اینکه در میان کارگران مهاجر نیز در محیط کار ثبت نشده است، باعث شده است که دو موقعیت منفی در کنار هم قرار گیرند. حوادثی که به دلیل عدم اتخاذ تدابیری برای کاهش سود توسط کارفرمایان در قتل کارگران رخ داد، منجر به مرگ 75 کارگر مهاجر در سال 2023 شد.
از تاریخ 2023/01/01 با توجه به تعداد کارکنان و خطر شغل استخدام متخصص ایمنی کار و پزشک محیط کار در ترکیه الزامی شده است. دامنه آن مطابق با قانون ایمنی و بهداشت حرفه ای شماره 6331 گسترش یافته است.
آیتاچ یلدیز کارشناس ایمنی و بهداشت حرفه ای در این زمینه گفت: ما می دانیم که وقتی یک متخصص ایمنی کار حقوق بگیر در نظر گرفته شود، هیچ تحریمی وجود ندارد.
او گفت: حداقل بودن مجازات قانونی برای کارفرمایان در صورت قتل کارگر باعث عدم رعایت احتیاطات لازم در محیط کار و تداوم قتل کارگران می شود. به نظر می رسد میلیون ها کارگر مهاجر ثبت نام نشده نمی توانند از حقوق مندرج در قانون کار بهره مند شوند و نمی توانند از قانون ایمنی شغلی بهره مند شوند. به همین دلیل است که زندگی آنها به اندازه نیروی کارشان ارزان است.
*این گزارش خبری با حمایت روزنامه نگاران برای حقوق بشر «JHR» تهیه شده است.
شما باید داخل شوید برای نوشتن دیدگاه.