بیش از دو سال از حکومت طالبان در افغانستان می گذرد، شرایط رسانه ها همچنان سخت تر می شود. طالبان رسانه ها و خبرنگاران را دشمنان غیرمسلح خود می دانند و از این رو با کارمندان رسانه ها مانند مخالفان خود رفتار می کنند.
خشونت، تهدید، دستگیری های خودسرانه، ضرب و شتم و سانسور شدید علیه رسانه ها، تعدادی از نهادهای حمایتی رسانه ها را نگران کرده است. آنها با اعلامیه هایی به شدت از ادامه بازداشت ها و اعمال محدودیت های جدی برای رسانه ها و خبرنگاران ابراز نگرانی کرده اند.
سازمان های حامی رسانه ها در افغانستان می گویند که خبرنگاران و سردبیران رسانه های تحت حاکمیت طالبان برای زنده ماندن مجبورند از دستورات این گروه پیروی کنند. آنها هنوز هم مجبور به خودسانسوری هستند.
تعداد قابل توجهی از خبرنگاران در دو سال گذشته به دلیل تنگ شدن فضای کار روزنامه نگاری، ترس از شکنجه و دستگیری افغانستان را ترک کرده اند. معاذالله سلطان‌اوغلو از جمله خبرنگارانی است که مجبور به ترک کشور شده است. او که با مشکلات فراوان و عبور از جاده های غیرقانونی و مرگبار مواجه شده بود، خود را به صورت قاچاق به ترکیه رساند.
اما اینجا هم زندگی شاد و راحت ندارد. او می گوید که هر روز را از ترس دستگیر شدن توسط پلیس ترکیه می گذراند و نگران است که دوباره به کشور بازگردانده شود. او خود وضعیت خود را اسفناک توصیف می کند.
أعربت المؤسسات الدولية، بما فيها الأمم المتحدة، عن قلقها بشأن مستقبل الإعلام في أفغانستان من خلال نشر بيان. واضطر العديد من الصحفيين الأفغان إلى ترك وظائفهم بسبب إغلاق وسائل الإعلام ونقص الأموال أو بسبب الظروف التي فرضها النظام الحاكم.
خصوصاً این شرایط برای خبرنگاران زن بسیار وحشتناک توصیف شده است. زنان خبرنگار به دلیل محدودیت های کاری بیشتر از جمله پوشش خبری، اجرا نکردن برنامه با مردان، عدم شرکت در برنامه های تفریحی و تهدید مستقیم این گروه نتوانستند به شغل خبرنگاری خود ادامه دهند. اکنون رسانه ها در اکثر شهرها هیچ خبرنگار زن ندارند.
شبنم رسولی یکی از خبرنگارانی است که اکنون با آمدن رژیم طالبان در خانه نشسته و از آینده مبهم خود رنج می برد. او می گوید با وجود اینکه در گذشته حامی خانواده اش بوده و آرزوهای زیادی داشته، حالا باید با ترس و ناامیدی در خانه بنشیند. شبنم انتظار دارد نهادهای نظارتی رسانه ها و نهادهای حمایت از خبرنگاران به وضعیت خود برسند.
لا يمكن للمراسلات والمذيعات وحتى ضيوفهن الظهور على شاشات التلفزيون بدون حجاب وتغطية كاملة. ومع ذلك، لا يمكن للرجال والنساء إدارة البرامج في نفس الوقت. ولا يجري العديد من مسؤولي طالبان مقابلات مع النساء.
زنان روزنامه نگار اجازه ورود و حضور در اکثر نهادها و محافل دولتی را ندارند. بنابراین اکثر خبرنگاران زن شغل خود را ترک کرده و حتی مجبور به ترک کشور شده اند. سامیه ولی زاده یکی از خبرنگارانی است که مجبور به ترک کشور شده است.
اومی می‌گوید که دستگیری‌های خودسرانه و عدم پاسخگویی طالبان، آینده مطبوعات افغانستان را مبهم کرده است که او را مجبور به مهاجرت کرده است.
حجت الله مجددی ریس اتحادیه خبرنگاران آزاد افغانستان نیز می گوید، شرایط وضع شده توسط حاکمان فعلی، کار خبرنگاران زن را در حد محدود کرده است که آنان تنها در چند شهر بزرگ و رسانه های محدود فعالیت دارند و بس.
همچنان روزا اوتونبایوا، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور افغانستان حمله بر خبرنگاران را غیرقابل قبول عنوان کرده و گفته بود که خبرنگاران برای انتشار اخبارشان مجبور به اتخاذ تصمیماتی بر اساس ترس هستند و نه براساس منافع عمومی.
یونیسکو که بر وضعیت مطبوعات و آزادی بیان در کشور نظارت دارد، نگرانی در مورد اثر بخشی و کیفیت کار رسانه ی، ازعدم تربیه کدر های مسلکی و مدیران تازه رسانه دارد.
این نهاد معتقد است که بهبود مهارت های روزنامه نگاران برای ترویج فضای رسانه ی که به ارزش های حقوق بشر و توسعه پایدار منجر می شود، ضروری است. در شرایط کنونی بستر مناسب برای بلند بردن ارتقای ظرفیت خبرنگاران وجود ندارد.
ومن ناحية أخرى، فإن الفضاء المغلق أمام العمل الإعلامي، وعدم الوصول إلى المعلومات، والذي يعتبر أحد العناصر الأساسية للمجتمع الحر، يعتبر انتهاكا واضحا لحقوق الإنسان.
ويقول شهرزاد أكبر، رئيس الهيئة المستقلة لحقوق الإنسان خلال الجمهورية، إنه من الصعب للغاية مراعاة حقوق الإنسان في مجتمع مغلق.” ما در افغانستان شاهد فشارهای روز افزون بر مطبوعات و اطلاع رسانی استیم که درچنین شرایط تامین حقوق شهروندان نا ممکن است”.
طالبان بعد از تصرف کامل افغانستان در نخستین اقدام خود، قانون ۱۱ ماده ای را نشر کردند که به باور برخی از کارشناسان، سنگ تمامی بر فعالیت آزاد اطلاع رسانی در افغانستان گذاشت. در قانون متذکره گفته شده است که رسانه ها حق نشر مطالبی غیر اسلامی، ضد ارزش های ملی و توهین کننده و مسایل که برضد نظام حاکم باشد را، ندارند.
کارشناسان امور مطبوعات می گویند، با پابرجا بودن نظام کنونی طالبان در افغانستان، همه ی فعالیت های نهاد های بین المللی و مردم جهت تقویت و حمایت از آزادی بیان، کار ساز نیست. آنان بدین باور اند که فعالیت رسانه ها بدین شیوه به نحوی به بلند گو و منبع تبلیغاتی برای رژیم حاکم مبدل شده است.
محمد داود ناجی روزنامه نگار و و کارشناس، می گوید طالبان هیچ نوع باور برای آزادی مطبوعات و رسانه ندارند و هرنوع تلاش و کوشش برای اصلاح ذهنیت این گروه سودی نخواهد.
اگرچه فشارها بر مطبوعات، نقض قانون مطبوعات، آزادی بیان آشکارا توسط دولت طالبان انجام می شود. اما این گروه وجود هرگونه تهدید و سانسور از سوی خود را انکار می کند.
ذبیح الله مجاهد، سخنگوی و یکی از مقامات ارشد گروه طالبان می گوید که خبرنگاران می توانند آزادانه با رعایت اصول و قوانین حکومت طالبان به کار خود ادامه دهند. وی می گوید که طالبان از رسانه های داخلی افغانستان حمایت می کند و هر خبرنگار می تواند با رعایت اصول تعریف شده (از سوی حکومت طالبان) به فعالیت های خود ادامه دهد.
طالبان که خود در بیست سال جمهوریت از آزادی بیان و حضور رسانه‌ها بهره مند بودند و رسانه‌ها برای تعادل اخبار خود پیوسته صدای آنها را نشر کرده بودند، بعد از پیروزی به سراغ همین رسانه‌ها رفتند و تعداد کثیری از روزنامه‌نگاران را بازداشت ، تهدید و لت و کوب کردند. به گزارش خبرنگاران بدون مرز، پس از حاکمیت این گروه در افغانستان بیشتر از ۲۱۳ تن از خبرنگاران بازداشت شده اند.
نهاد حمایت کننده رسانه های آزاد افغانستان (نی) این وضعیت را بشدت خطرناک توصیف می کند و می گوید که آنها با برخورد های خودسرانه و غیر مسلکی با رسانه ها، شاهد نابودی تدریجی آزادی بیان و مطبوعات نوپا در کشور استند.
محمد ظریف کریمی مسول این نهاد در افغانستان می گوید، در جریان دو سال گذشته کار و فعالیت حدود پنجا در صد از مجمع رسانه ها درین کشور تعطیل شده اند. او می گوید از حدود بیشتر از پنجصد رسانه در افغانستان نیم آن بنابر شرایط وضع شده، فعالیت های خود را متوقف نمودند. آقای کریمی هوشدار می دهد که اگر محدود های روز افزون ادامه یابد، کار رسانه ی و آزادی مطبوعات روبه نابودی خواهد گذاشت.
أعلنت منظمة مراسلون بلا حدود، في تقريرها السنوي، أن عدد الصحفيين الذين قتلوا في أفغانستان خلال العام الماضي بلغ ثلاثة.
گزارشگران بدون مرز همچنان گفته اند با وضع محدودیت ها، بازداشت های خودسرانه، تهدید و لت کوب های بی موجب باعث شده است که حدود دو بر سه کارکنان رسانه ی در افغانستان ترک شغل بکنند.
حرية التعبير، التي كانت تعتبر من أهم إنجازات أفغانستان في العقدين الماضيين، الآن، وبعد عامين، تم حذف اسم هذا البلد من جميع المنصات العالمية المهمة تقريبًا.
در جریان سال گذشته نام افغانستان از ایتلاف جهانی آزادی بیان حذف و عضویت این کشور درین نهاد لغو شد. همچنان افغانستان در میان ۱۸۰ کشور از رده ۱۲۲ به رده بندی ۱۵۶ سعود نمود.
بربنیاد آمارهای رسمی، افغانستان پیش از تسلط طالبان بر این کشور دارای نزدیک به ۵۵۰ رسانه فعال بود. بیش از ۴۰۰ تلویزیون و رادیو و ده‌ها رسانه چاپی و آنلاین در این کشور فعالیت می‌کردند.
این آمارها نشان می‌دهند که ۱۱هزارو ۸۵۸ خبرنگار و کارمند رسانه‌ای در این رسانه‌ها مصروف کار بودند. از این میان ۷هزار ۷۵۶ تن‌شان خبرنگار و بیش از ۲ هزار تن‌شان خبرنگاران زن بودند.
اما با رویکار آمدن دوباره طالبان بر افغانستان در ۱۵ آگست سال ۲۰۲۱ میلادی، رسانه‌ها در افغانستان دوباره وارد یک فضایی تاریک شدند، فضایی پر از ترس، خشونت سرکوب و سانسور.
چنان که بر بنیاد آمارهای گزارشگران بدون مرز و دیگر نهادهای پشتیبان رسانه‌ها تاکنون آمده است، بیش از ۵۰ درصد کل رسانه‌ها در افغانستان بسته شده اند و بیش از ۸ هزار خبرنگار و کارمند رسانه‌ای افغانستان شغل شان را از دست داده‌اند.
این آمارها نشان می‌دهند که پس از به قدرت رسیدن دوباره طالبان در افغانستان تاکنون ۳۱۸ رسانه از فعالیت بازمانده‌اند و به گفته نهادهای پشتیبان رسانه‌ها بیش از ۲۰ درصد دیگر در آستانه بسته شدن هستند.
۸۵ درصد خبرنگاران زن در افغانستان کارشان را از دست داده اند.
درپهلوی بازداشت، تهدید و لت کوب خبرنگاران، عمده ترین محدودیت های که طالبان تا الحال بررسانه وضع کرده اند، ممنوع قرار دادن پخش سریال های خارجی حتی با محتوای اسلامی وپخش موسیقی در تلویزیون ها و رادیو ها.
كما حظرت حركة طالبان إعادة بث برامج الإعلام الأجنبي في وسائل الإعلام الأفغانية. يُمنع على النساء المشاركة في البرامج الترفيهية والبرامج المجازية. تم فصل مكان عمل وتنقلات المراسلين والمراسلات وفي حالة تشغيل البرنامج يجب تغطية وجوه النساء بالكامل وارتداء الكمامات.
نهاد های بین المللی و پشتیبان رسانه ها با ارایه آمار و ارقام درشت از خشونت ها علیه خبرنگاران وبا نشر اعلامیه های مطبوعاتی نگرانی خود را از وضعیت رسانه های افغانستان ابراز نمودند.
سازمان ملل متحد و سازمان عفو بین الملل به مناسبت روز جهانی ازادی مطبوعات از وضعیت ناگوار رسانه ها و خبرنگاران در افغانستان ابراز نگرانی کرده و از طالبان خواسته اند که به آزادی بیان احترام بگذارند. اما تا اینجای کار تمامی سعی و تلاش های نهاد ها کار ساز نبوده اند.
يجب عليك تسجيل الدخول لكتابة تعليق.