کابل – حکومت طالبان با ابلاغ لایحه‌ای جدید، دانش‌آموزان مکاتب دولتی و خصوصی را در سال تعلیمی ۱۴۰۴ مکلف به پوشیدن یونیفورم جدید کرده است. این تصمیم که واکنش‌های گسترده‌ای را به دنبال داشته، بخشی از سیاست‌های گسترده‌تر طالبان برای تغییر نظام آموزشی کشور محسوب می‌شود.
جزئیات لایحه یونیفورم جدید
بر اساس اطلاعیه‌ای که از سوی یک مکتب منتشر شده و روز پنج‌شنبه (۸ حوت) رسانه‌ای شده است، دانش‌آموزان مکاتب دولتی و خصوصی موظف به رعایت یونیفورم مشخصی هستند:
- صنوف اول تا نهم: پیراهن و تنبان آبی به همراه کلاه سفید
- صنوف دهم تا دوازدهم: پیراهن و تنبان سفید همراه با دستار یا لنگی
این دستور در پی امضای لایحه نُه ماده‌ای از سوی هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، صادر شده است که تأکید دارد تمامی دانش‌آموزان مکاتب دولتی و خصوصی باید لباس‌های سنتی شامل پیراهن، تنبان، لنگی و کلاه سفید بپوشند.
واکنش‌های گسترده به لایحه یونیفورم
تصمیم طالبان برای تغییر یونیفورم مکاتب با انتقادهای زیادی در داخل افغانستان مواجه شده است. بسیاری از شهروندان این اقدام را گامی دیگر در راستای طالبانی‌سازی نظام آموزشی کشور می‌دانند.
یک معلم در کابل که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با رسانه‌ها گفت:
“ما از پیش شاهد تغییرات گسترده در نصاب تعلیمی بودیم و حالا طالبان در تلاش‌اند تا با تغییر یونیفورم، هویت ایدئولوژیک خود را به مکاتب تحمیل کنند.”
در شبکه‌های اجتماعی نیز بسیاری از کاربران از این تصمیم انتقاد کرده و آن را بخشی از تلاش طالبان برای کنترل اجتماعی و فرهنگی دانش‌آموزان دانسته‌اند.
طالبانی‌سازی نظام آموزشی؟
طالبان از زمان تسلط بر افغانستان در اوت ۲۰۲۱، تغییرات گسترده‌ای در نظام آموزشی ایجاد کرده‌اند، از جمله:
- حذف بسیاری از موضوعات درسی از نصاب تعلیمی و جایگزینی آن با دروس مذهبی
- محدودیت بر آموزش دختران بالاتر از صنف ششم
- تغییر یونیفورم و اعمال سخت‌گیری‌های جدید در مکاتب
برخی کارشناسان معتقدند که این تغییرات در راستای ایجاد یک نظام آموزشی کاملاً منطبق با ایدئولوژی طالبان است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر نسل آینده افغانستان بگذارد.
اجرای لایحه جدید یونیفورم مکاتب، تازه‌ترین اقدام طالبان در راستای تغییر نظام آموزشی افغانستان است. در حالی که مقامات طالبان این سیاست را بخشی از اصلاحات فرهنگی و اسلامی عنوان می‌کنند، بسیاری از شهروندان، معلمان و فعالان مدنی آن را ابزاری برای تحمیل ایدئولوژی و تضعیف هویت مدرن آموزشی در کشور می‌دانند. هنوز مشخص نیست که آیا این قانون به صورت سراسری و اجباری اجرا خواهد شد یا خیر، اما این تصمیم بدون شک تأثیرات گسترده‌ای بر آینده نظام آموزشی افغانستان خواهد داشت.
