پنج سال از توافقنامه دوحه؛ آغاز خروج، پایان جمهوریت
🔸 پنج سال پیش در چنین روزی، دوحه شاهد امضای توافقنامه‌ای میان طالبان و ایالات متحده بود که مسیر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را هموار کرد. این توافق که بدون حضور نمایندگان دولت افغانستان امضا شد، نه‌تنها صلح را به ارمغان نیاورد، بلکه زمینه سقوط جمهوریت و بازگشت طالبان به قدرت را فراهم کرد.
🔹 توافقنامه‌ای بدون دولت افغانستان
در ۲۹ فوریه ۲۰۲۰، ایالات متحده و طالبان در دوحه، پایتخت قطر، توافقنامه‌ای را امضا کردند که خروج تدریجی نیروهای آمریکایی را تضمین می‌کرد. این توافق در حالی منعقد شد که دولت افغانستان، به عنوان طرف اصلی جنگ، در مذاکرات حضور نداشت.
🔹 نوید صلح یا تیر خلاص بر جمهوریت؟
این توافقنامه در ابتدا به عنوان گامی به سوی پایان جنگ در افغانستان معرفی شد، اما در عمل، طالبان از آن به‌عنوان ابزاری برای مشروعیت‌بخشی به خود استفاده کردند. در نتیجه، روند صلحی که قرار بود به یک افغانستان باثبات منجر شود، عملاً به سقوط نظام جمهوری و بازگشت طالبان انجامید.
🔹 پیامدهای توافقنامه دوحه
- خروج آمریکا و سقوط کابل: پس از امضای توافق، نیروهای آمریکایی و ناتو به‌تدریج افغانستان را ترک کردند. این خروج، زمینه پیشروی سریع طالبان و سقوط کابل در ۱۵ آگوست ۲۰۲۱ را فراهم کرد.
- افزایش مشروعیت طالبان: این گروه که پیش از آن به‌عنوان یک سازمان شورشی شناخته می‌شد، با امضای این توافقنامه به‌عنوان یک بازیگر رسمی در عرصه سیاست افغانستان مطرح شد.
- سرنوشت مبهم مردم افغانستان: با بازگشت طالبان، محدودیت‌های گسترده‌ای بر زنان و اقشار مختلف جامعه تحمیل شد، جنگجویان این گروه بدون هیچ مانعی قدرت را در دست گرفتند و بحران‌های اقتصادی و انسانی در کشور شدت یافت.
🔹 پنج سال بعد؛ درس‌هایی که گرفته نشد
امروز، پنج سال پس از امضای این توافق، افغانستان همچنان با ناامنی، بحران حقوق بشری و بی‌ثباتی سیاسی روبه‌رو است. تجربه دوحه نشان داد که مذاکراتی که بدون مشارکت نمایندگان واقعی مردم و دولت انجام شود، نه‌تنها به صلح نمی‌انجامد، بلکه پیامدهای جبران‌ناپذیری نیز به دنبال دارد.
