مبحث شماره ۱
حتا پیش از واگذراری قدرت به طالبان، باری نوشتم که مدل “حاکمیت دوم” طالبان متفاوت از مدل “حاکمیت اول” این گروه خواهد بود.
این تفاوت را می‌توان به صورت فشرده در دو جمله زیر توضیح داد:
۱-مدل اول، سلب ازادی همه یا در واقع سلب همه ازادی‌ها بر اساس فهم عامیانه از دین.
۲-مدل دوم، سلب ازادی‌های سیاسی، مدنی و عقیدتی و اعطای برخی از ازادی‌های فردی در حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی براساس فهمی سکولاریستی‌تر از دین.
هرچند طالبان خود صاحب فکر و اندیشه نیستند تا بر مبنای تجارب و مطالعات علمی سیاسی و جامعه‌شناختی تغییراتی را در رفتار خود وارد کرده و مدل حاکمیت خود را اصلاح کند، اما مشاوران و حامیان بیرونی این گروه متوجه و ناظر اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی در افغانستان هستند و توصیه‌هایی به این گروه دارند که اگر طالبان بر مبنای ان عمل کنند، به اعتقاد باداران طالبان، این گروه به مرور زمان حاکمیت خود را اعمال و زمینه جامعه‌پذیری ان را فراهم می‌کند.
از جمله توصیه‌های مهم و کاربردی یکی هم تغییر مدل حاکمیت است. طالبان باید از مدل اولی به مدل دومی عبور کند.
در مدل اولی؛ که بر اساس فهمی عامیانه از دین استوار است، طالبان، به عنوان حاکمان، با همه، و به ویژه با عام مردم مواجه و دست به یخن بودند. این‌که به اجبار بالای مردم نماز بخوانید، به اجبار بالای مردم ریش بگذارید، در تعقیب دزدان و مجرمین جرایم اخلاقی باشید، قمارخانه‌ها و محافل عروسی را اخلال کنید و…این کارها در مدل اول، بخشی از وظایف دولت پنداشته می‌شود. این‌کارها سطح نارضایتی و خشم عمومی را افزایش می‌دهد که این عامل به ضرر دوام حاکمیت است و تبر مخالفان را دسته می‌کند.
در مدل دومی؛ به عام مردم و افراد غیر سیاسی ازادی‌های فردی داده می‌شود تا انان مصروف زندگی خود باشند و احساس ارامش و امنیت و ازدای داشته باشند اما تمرکز روی افراد و فعالیت‌های سیاسی است. هر نوع فعالیت سیاسی، از قبیل تشکیل احزاب و سازمان های سیاسی، تظاهرات، اعتصابات، انتقاد از عملکرد رهبری حکومت، ازادی بیان و ازادی عقیده و سایر فعالیت سیاسب جمعی و فردی باید منع شود و فعالین این عرصه‌ها باید سرکوب و حتا حذف فزیکی شوند.
در این مدل، در واقع مردم به دو گروه سیاسی و غیرسیاسی تقسیم می‌شوند. غیرسیاسی‌ها هرنوع ازادی غیرسیاسی دارند اما سیاسی‌ها نه تنها که مجاز به انجام کارهای سیاسی بیرون از چارچوبه حکومت نیستند بلکه باید همیشه زیر تعقیب و کنترول باشند و محض اندک تحرکی بازداشت یا ترور شوند.
……
پانوشت:
جهت تکمیل شدن مبحث، دستکم در سطح مقدماتی که براساس ان بتوان فهم روشن‌تری از موضوع بدست داد به چند نوشته دیگر نیاز است که در ادامه خواهد امد.
در مبحث بعدی در مورد نمونه‌هایی از مدل دومی سخن خواهیم گفت که به طالبان توصیه می‌شوند خود را با این نمونه‌ها وفق دهند.
