عواملی که سبب سقوط نظام جمهوری در افغانستان شد

بازرس ویژه‌ی امریکا در امور بازسازی افغانستان (سیگر) درباره‌ی علت سقوط نظام جمهوری با دست‌کم ۶۰ مقام برحال و پیشین امریکا، مقام‌های پیشین حکومت افغانستان و کارشناسان تاریخ گفت‌وگو کرده و دیدگاه‌ شان را در پیوند به سقوط نظام جمهوری پرسیده‌است.

بی‌اعتمادی حکومت پیشین کشور به واقعیت خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، به‌حاشیه راندن دولت افغانستان در گفت‌وگوهای صلح میان امریکا و طالبان و پافشاری محمد اشرف غنی بر پیوستن طالبان در بدنه‌ی نظام جمهوری، از مهم‌ترین عوامل سقوط جمهوریت در این گزارش دانسته شده‌است.

این گزارش به‌ درخواست رییس و اعضای ارشد کمیته‌ی نظارت و اصلاحات مجلس نمایندگان ایالات متحده ترتیب شده‌است.

در همین حال، برخی از تحلیل‌گران روابط بین‌الملل می‌گویند که با سقوط نظام جمهوری، افغانستان تمام ارزش‌های بنیادی خود را از دست داد.

مهدی افضلی، تحلیل‌گر مسایل روابط بین‌الملل در این باره گفت: «با سقوط نظام، افغانستان تمام ارزش‌های اساسی خود را از دست داد. قانون اساسی، دموکراسی، جامعه‌ی مردم‌سالار علم و دانش که زیر بنا و اساسات توسعه‌ی اقتصادی و توسعه‌ی انسانی محسوب ‌می‌شود، با سقوط نظام فرو پاشید. ناامیدی، ناامنی و افزایش تروریزم عواملی است که در نتیجه‌ی فروپاشی متاسفانه به دست آمد.»

یافته‌های بازرس ویژه‌ی امریکا نشان می‌دهد که بی‌میلی طالبان به مذاکرات بین افغانی، تمرکز قدرت از سوی محمد اشرف غنی، فساد اداری و تقلا برای به‌دست‌ آوردن مشروعیت، از عوامل دراز مدت سقوط جمهوریت بوده‌اند.

نثاراحمد شیرزی، تحلیل‌گر مسایل سیاسی می‌گوید: «با شکست نظام افغانستان، دموکراسی نسبی و آزادی بیانی که داشتیم از دست رفت. افغانستان به مرکز تربیه و ترویج تروریزم به‌دنیا و کشورهای منطقه معرفی شد، افغانستان از تمام نشست‌های بین‌المللی محروم شد. با شکست نظام، اکنون دختران از ادامه‌ی تحصیل محروم شدند. زنان از حق کار محروم گریدند و مردم افغانستان نمی‌توانند به زندگی روزمره‌ی خود، به‌شکل آزادانه و مطابق میل خود ادامه بدهند.»

گزارش تازه‌ی بازرس ویژه‌ی امریکا در امور افغانستان نشان می‌دهد که گفت‌وگوهای مستقیم امریکا با طالبان، دولت افغانستان را به حاشیه راند و موضع حکومت افغانستان را در گفت‌وگو های صلح تضعیف و جای‌گاه طالبان را تقویت کرد.