میخائیل گورباچف آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در سن ۹۱ سالگی درگذشت.
گورباچف که در سطح بین المللی به دلیل کمک به پایان دادن به جنگ سرد اعتبار داشت، از سوی منتقدان سیاست های او به دلیل انحلال اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ مقصر شناخته شد.
گورباچف در سال ۱۹۹۰ به دلیل نقش مهمش در پایان دادن به جنگ سرد جایزه صلح نوبل را دریافت کرد.
“آنچه در اتحاد جماهیر شوروی اتفاق افتاد برای همه یک درام بود”
گورباچف در پاسخ به این سوال که آیا او خود را مسئول فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی می‌داند، گفت: “چیزی که واقعاً من را ناراحت می‌کند این است که مردم روسیه به اندازه کافی درک نکردند که من برای رسیدن به چه هدفی قرار گرفتم و چه کردم. Perestroika (تجدید ساختار اقتصادی و سیاسی سیستم)، کار برای کشور و جهان. “متأسفم که پایان راه را ندیدم. آنچه در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی اتفاق افتاد درام من بود. این یک درام برای همه ساکنان اتحاد جماهیر شوروی بود. ” جواب داده بود
میخائیل گورباچف کیست؟
میخائیل گورباچف در ۲ مارس ۱۹۳۱ در روستایی در جنوب روسیه به دنیا آمد.
در اینجا بود که او با همسر گورباچف، رایسا، که در دانشگاه دولتی مسکو در رشته حقوق تحصیل کرده بود، برخورد کرد.
پس از پایان تحصیلات به همراه همسرش به روستای زادگاهش بازگشت و در دادسرا مشغول به کار شد. اما ذهنش همیشه در سیاست بود.
او در دبیرستان کاندیدای عضویت حزب کمونیست بود. او به عنوان عضو اصلی حزب در دانشگاه پذیرفته شد. او در سال ۱۹۷۸ در مسکو مستقر شد و به سرعت از نردبان حزب بالا رفت. او جوانترین عضو دفتر سیاسی در ۱۹۸۰ بود.
گورباچف با تقویت موفقیت خود در سیاست در سال ۱۹۸۵، پس از مرگ سه عضو ارشد متوالی به عنوان دبیر کل حزب کمونیست انتخاب شد.
گورباچف که بر کرسی رهبری نشست، برای تحکیم قدرت خود در حزب و احیای اتحاد جماهیر شوروی اقدام کرد.
هدف آن تبدیل رژیم شوروی استالین به سوسیال دموکراسی مدرن تر بود. او برای این کار دو برنامه داشت. گلاسنوست (باز بودن/شفافیت) و پرسترویکا (تجدید ساختار).
در چارچوب گلاسنوست، یعنی سیاست باز بودن، اصلاحاتی در زمینه فرهنگی انجام شد. آزادی بیان و مطبوعات گسترش یافت. گورباچف به دنبال راه هایی برای دموکراتیک کردن نظام سیاسی شوروی بود. برخی مکانیسم ها برای گذار به اقتصاد بازار آزاد محدود اجرا شده است.
گورباچف همچنین روابط گرمی با کشورهای غربی برقرار کرد. او با رونالد ریگان، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، سلسله دیدارهایی داشت. در سال ۱۹۸۷، این دو رهبر پیمان تسلیحات هسته ای میان برد را برای کاهش تسلیحات هسته ای امضا کردند.
در ۱۹۸۹، گورباچف تصمیمی تاریخی برای خروج نیروهای شوروی از افغانستان گرفت. او روابط غرب و کشورش را بیش از پیش نزدیک کرد.
میخائیل گورباچف نقش مهمی در پایان دادن به جنگ سرد و فروپاشی دیوار برلین ایفا کرد. او جایزه صلح نوبل را به خاطر رهبری موفقش در ۱۹۹۰ و کمکش به توسعه جهان دریافت کرد.
با الهام از سیاست گلاسنوست، برخی از اعضای پیمان ورشو و جمهوری های شوروی شروع به بیان خواسته های خود برای استقلال کردند.
گورباچف که علاوه بر خطر چندپارگی و مشکلات جدی در اقتصاد شوروی، با مشکل جدیدی روبرو بود، اکنون رقیب جدیدی داشت.
بوریس یلتسین به عنوان رهبر جمهوری روسیه در اتحاد جماهیر شوروی انتخاب شد
میخائیل گورباچف در تقسیم قدرت با یلتسین مشکلاتی داشت.
در آگوست ۱۹۹۱، در حالی که در تعطیلات با خانواده خود در کریمه بود، کمونیست های فوق تندرو و ارتش که از فروپاشی کامل اتحاد جماهیر شوروی می ترسیدند، اقدام به کودتا علیه او کردند.
نخست وزیر پاولوف، که گورباچف او را برای ایجاد تعادل در مشکلات تقسیم قدرت با یلتسین منصوب کرد، رهبری کودتا را بر عهده داشت.
گورباچف توسط کودتاچیان در کریمه در حبس خانگی بود
چهره گورباچف که شایعاتی مبنی بر همکاری با کودتاچیان شنیده می شد، به طرز جبران ناپذیری آسیب دید.
۱۱ کشوری که اتحاد جماهیر شوروی را ترک کردند در ۸ دسامبر ۱۹۹۱ گرد هم آمدند تا کشورهای مشترک المنافع را تشکیل دهند. این رویداد پایان گورباچف را آماده کرد.
۲۵ گورباچف که در دسامبر ۱۹۹۱ مجبور به استعفا شد، با واگذاری تمام اختیارات خود به بوریس یلتسین، صحنه سیاسی را ترک کرد. با استعفای گورباچف، اتحاد جماهیر شوروی به کلی از هم پاشید.
تلاش های میخائیل گورباچف برای بازگشت به سیاست با تأسیس احزاب جدید در سال های بعد همیشه بی نتیجه بود.
گورباچف که مکررا در اتاق های فکر سخنرانی می کرد، هر از چند گاهی با انتقادات تند خود از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، به صحنه می آمد.
اگرچه گورباچف از پوتین انتقاد کرد، اما از الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ حمایت کرد.
گورباچف که با نام مستعار گوربی شناخته می شود، بدون شک جایگاه بسیار ویژه ای در تاریخ روسیه به دست آورد.
منبع: آژانس خبری بین‌المللی کوکچه
