مرگ اخلاقیات در جامعه پشتونی؟

از روزی که طالبان به قدرت رسیده‌اند، جنگ‌جویان این گروه بار بار به مزار شهید احمدشاه مسعود در پنجشیر اهانت کرده‌اند. در تازه‌ترین مورد، ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است که نشان می‌دهد جنگ‌جویان طالبان سنگ مزار مسعود بزرگ را پامال کرده و با الفاظ توهین‌آمیز در باره‌اش صحبت می‌کنند.

در این‌که طالبان جنگ‌جویان قبایلی‌اند، تردیدی نیست، اما زندگی قبایلی نیز یک‌سری ارزش‌هایی دارد که از جنگ‌جویان خود می‌خواهد که در جنگ‌ها و تهاجمات قبیله‌ای، آن‌ اخلاقیات را رعایت کنند. از جمله‌ی این اخلاقیات می‌توان به عدم تجاوز جنسی، پرهیز از کشتن کودکان و زنان و بی‌حرمتی به هویت و تاریخ اقوام دیگر نام برد.

«میلوان جیلاس» در کتاب «زمین بدون عدالت» می‌گوید که این ارزش‌ها در میان یک قبیله یا یک جامعه وقتی فرومی‌پاشد، که آن‌ها دیگر حس قهرمان‌گری یا «ایدیال قهرمان‌گری» خود را از دست داده باشند. فقدان حس قهرمان‌گری، یعنی این‌که احساس کنند که شکست‌خورده‌اند و آرزوهایی را که برای خود تعریف کرده‌اند، برای شان به امر دست‌نیافتنی تبدیل شده است. یک ملت یا قوم و قبیله وقتی حس قهرمانی خود را از دست داد، به هر جنایتی دست می‌زند و پروای آبرو و حیثیت خود را نمی‌داشته باشد. به طور نمونه؛ مراد فرهادپور توحش صرب‌ها در بالکان را با عدم تحقق “ایدیال قهرمان‌گری” در میان آن‌ها مرتبط می‌داند. فرهادپور بدین عقیده است که صرب‌ها یکی از ملت‌هایی هستند که فرصت‌های بسیاری را برای ابراز قهرمانی در تاریخ شان را از دست داده اند. “نخست با «قهرمان‌گری اشتباهی» در راه کمونیسم، سپس در پیروزی سهل و آسان بر آن. از زمان سلطة عثمانی‌ها و اتریشی‌ها، ناسیونالیسم صرب فرصت آن را نیافت که خودی نشان دهد و قهرمان‌گری‌اش را به جهانیان ثابت کند؛ بنابراین، در نخستین فرصتی که پیش آمد، کوشش کردند اقوام همسایه را دشمن فرضی خوانده و خشم خود را بر سر آن‌ها خالی کنند.

فروپاشی ارزش‌ها و اخلاقیات در میان پشتون‌ها نیز کاملا مشهود است. طالبان پشتوزبان از روزی که به قدرت رسیده‌اند به هیچ ارزش و اخلاقیاتی از خود پای‌بندی نشان داده‌اند و هر روز گزارش‌های متعددی از شکنجه، تجاوز جنسی، کشتن زنان و کودکان و بی‌حرمتی به مردگان توسط طالبان، در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌گردد. این فروپاشی اخلاقی، نتیجه ناکامی ناسیونالیسم در تاسیس کشوری به نام افغانستان است. پروژه‌ای که به نام افغانستان توسط عبدالرحمن خان و امان‌الله خان آغاز شده بود، امروزه به بن‌بست خورده و به شکست مواجه شده است. در حالی که عامل این شکست، سیاست‌های غلط تبارگرایانه‌ای حکام پشتونی است، اما طالبان دارند قهر و خشم خود را بالای دیگر جوامع تخلیه می‌کنند و روشنفکران این قوم نیز آن‌ها را با سکوت خود همراهی می‌نمایند.