معمولاً وقتی در یک کشور در نتیجه یک پروسه غیردموکراتیک قدرت تغییر می‌کند، حاکمان جدید آزادی‌ها را به صورت گسترده محدود می‌کنند. مثال‌های فراوانی در این زمینه وجود دارد، مثلا کودتای نظامی در میانمار یا انتخابات غیرمنصفانه در بلاروس و حالا این نگرانی در افغانستان نیز بعد از تصرف قدرت توسط طالبان وجود دارد.
اینترنت در سراسر جهان به یک رسانه جمعی تبدیل شده است و به همین دلیل است که حاکمان غیردموکراتیک در نخستین گام به این ابزارهای ارتباطی اینترنتی توجه می‌کنند. آن‌ها غالباً با توجه به قابلیت‌هایی که دارند یا سایت‌های مشخصی را مسدود و سانسور می‌کنند یا این که اینترنت را کاملاً قطع می‌کنند.
در افغانستان خود گروه طالبان نیز از اپلیکیشن‌های مشهور ارتباطی استفاده می‌کنند و به همین دلیل به اینترنت وابسته اند. اما معلوم نیست که این گروه در آینده چه سیاسی در این زمینه دارد. این احتمال وجود دارد که اینترنت به صورت موقتی یا در محلات مشخص کاملاً مسدود شود.
در عصر دیجیتال چنین به نظر می‌رسد که بدون اینترنت مکالمات ممکن نیست. اما راه‌هایی وجود دارد که ما در اینجا توضیح می‌دهیم.
اپلیکیشن برایر (Briar) برای ارتباط میان تلفون‌های هوشمند
برایر اپلیکیشنی برای سیستم عامل اندروید است که مکالمات از یک دستگاه به دستگاه دیگر (P2P) را ممکن می‌سازد. توسط این اپلیکیشن می‌توان دو تلفون هوشمند را از طریق بلوتوث یا وای‌فای به هم وصل کرد.
نقص این اپلیکشن در محدود بودن ساحه فعالیت آن است. ساحه فعالیت این اپلیکیشن با استفاده از بلوتوث ۱۰ متر و با استفاده از وای‌فای ۱۰۰ متر است. مزیت این اپلیکیشن ارتباط مستقیم آن است مکالمات توسط رمزگذاری سراسری مصون است. به این ترتیب، سازمان‌های استخباراتی، فراهم‌کنندگان خدمات مخابراتی و هکرها نمی‌توانند به مکالمات دسترسی یابند.
بزرگ‌ترین نقطه قوت اپلیکیشن برایر این است که قابلیت ارتباط شمار زیادی از تیلفون‌ها با همدیگر را دارد. به این ترتیب نه تنها دو، بلکه تعداد بسیار زیادی از مردم در فاصله‌های دورتر می‌توانند باهم در ارتباط باشند.
این تکنولوژی به نام «شبکه توری» (Mesh-Network) یاد می‌شود. هرگاه یک تن از اعضای این شبکه اینترنت داشته باشد، مثلاً با در اختیار داشتن یک سیم‌کارت خارجی، می‌تواند ارتباط اینترنتی را با کسانی که از طریق این شبکه ارتباط دارند فراهم کند.
ارتباط اینترنتی از طریق این شبکه معمولاً به صورت ناشناس توسط نرم‌افزار تور (Tor) صورت می‌گیرد و کسی نمی‌تواند مکالمات را بخواند.
اما هر کسی که عضو شبکه (Mesh-Networks) می‌شود، باید بداند که ممکن است به صورت خودکار معلوماتی را به شبکه بفرستد که خودش نمی‌داند و احتمالاً با این کار خود قانون را نقض می‌کند.
اپلیکیشن برایر مجانی است و از سوی سازمان‌هایی که برای آزادی اینترنتی فعالیت می‌کنند تمویل می‌شود. این اپلیکیشن را می‌شود از گوگل پلی‌استور یا (F-Droid) دانلود کرد.
اپلیکیشن (Bridgefy) شبه اپلیکیشن (Briar) کار می‌کند و مکالمات از طریق یک شبکه توری (Mesh-Network) را ممکن می‌سازد که آن‌هم توسط بلوتوث یا وای‌فای ایجاد می‌شود.
یکی از مزیت‌های (Bridgefy) این است که نه تنها برای موبایل‌های اندروید، بلکه برای دستگاه‌های اپل یا سیستم عامل «آی او اس» نیز قابل استفاده است. شاید به همین دلیل باشد که جنبش اعتراضی در هانگ‌کانگ بیشتر از این اپلیکیشن استفاده می‌کرد.
اپلیکیشن (Bridgefy) توسط یک شرکت مکسیکویی به همین نام ایجاد شده است. این اپلیکیشن مصارف خود را از طریق اعلانات تجارتی تامین می‌کند. در گذشته نگرانی‌های امنیتی در مورد رمزگذاری مکالمات در این اپلیکیشن وجود داشته است، اما در این میان مصمون دانسته می‌شود چونکه مکالمات آن مبتنی به رمزگذاری موسوم به «پروتکول سیگنال» است.
سایلنس (Silence)، پیام‌های کتبی رمزگذاری شده
هرگاه اینترنت قطع شود، اما خدمات تلفونی و پیام‌های کوتاه کتبی (اس ام اس) فعال باشد، اپلیکیشن (Silence) می‌تواند ارتباطات کتبی مصون را فراهم سازد.
پیام‌های کتبی کلاسیک از طریق تلفون موبایل رمزگذاری شده نیست و جوانب سومی می‌توانند به سادگی آن را بخوانند. اپلیکیشن سایلنس این خلای امنیتی را رفع و پیام‌های کتبی را رمزگذاری می‌کند.
اما با استفاده از این اپلیکیشن نیز تنها محتوای پیام‌ها از نظارت مصون است و معلومات دیگر مانند این که یک فرد چه زمانی و به چه کسی پیام می‌فرستد، رمزگذاری نمی‌شود. از آنجایی که اپل به اپلیکیشن‌های فراهم‌کننده خدمات «اس ام اس» از سوی جوانب سومی را اجازه نمی‌دهد، این اپلیکیشن تنها برای استفاده‌کنندگان سیستم اندروید قابل دسترس است. استفاده از این اپلیکیشن مجانی است.
راه حل برای عبور از سانسور اینترنت
امکانات ارتباطی بدون اینترنت بسیار محدود است. اما مردم هنگام استفاده از این ابزارها با توجه به وضعیت امنیتی و همچنین قوانین محلی، باید محتاط باشند.
هرگاه اینترنت وجود داشته باشد، اما شدیداً سانسور باشد و سایت‌های مشخصی مسدود شده باشند، ابزارهایی برای عبور از سانسور وجود دارد. به گونه مثال، می‌توان از فیلترشکن سایفون استفاده کرد.
اولیور لینو/ ع. ف.
