حمله حماس به اسرائیل در 7 اکتبر 2023 و بحران گروگانگیری متعاقب آن، قطر، غول کوچک گازی خلیج فارس را در کانون توجه قرار داده است. حتی زمانی که وزارت امور خارجه با مقامات قطری برای آزادی گروگان‌ها همکاری می‌کند، سؤالاتی در کنگره درباره میزان اطلاع قطر از حمله حماس و زمان آن مطرح می‌شود. درخواست ها برای تعیین قطر به عنوان کشور حامی تروریسم به طور فزاینده ای در جریان است. قطر هم این اتهام را رد می کند و هم اصرار دارد که روابطش با ایالات متحده قوی تر از همیشه است. دیپلمات‌های قطری استدلال می‌کنند که روابط این کشور با حماس و دیگر گروه‌های رادیکال در خدمت و درخواست واشنگتن و اورشلیم است که دوحه را تشویق کردند تا با گروه‌هایی که هیچ‌کدام نمی‌خواستند مستقیماً درگیر شوند، دلال بازی کند.
با این حال، حماس تنها اسلامگرای افراطی یا گروه تروریستی نیست که قطر آن را پذیرفته است. دوحه به یک سرویس مشروعیت و پولشویی برای گروه های افراطی اسلام گرا و تروریست از خاورمیانه تا آفریقا و از جنوب آسیا تا آمریکای شمالی تبدیل شده است. هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه، تأسیس دفتر سیاسی طالبان در قطر را برکت داد. به طور غیررسمی از ژانویه 2012 شروع به کار کرد، اما تنها سال بعد به طور رسمی افتتاح شد.
در طول هر دو دولت ترامپ و بایدن، قطر میزبان مذاکرات آمریکا و طالبان بود که به توافق صلح در 29 فوریه 2020 ختم شد. عقب نشینی یک فاجعه استراتژیک بود. حرکت مهم است طالبان با حمایت پاکستان از افغانستان عبور کردند. در عرض چند هفته پس از عقب نشینی آمریکایی ها، طالبان تمام شهرها و شهرک های اصلی را تصرف کردند.
دولت بایدن اکثر کسانی را که توسط ایالات متحده و نیروهای بین المللی کمک به امنیت آموزش دیده بودند، رها کرد. بسیاری به ایران یا همسایگان آسیای مرکزی افغانستان گریختند. کسانی که به پاکستان گریختند اقامتگاه خود را کوتاه مدت یافتند. از قضا، بسیاری در قطر در بلاتکلیفی منتظر می مانند، جایی که دولت ایالات متحده بیشتر هزینه های آنها را می پردازد. تاجیکستان تنها کشوری است که به جبهه مقاومت ملی احمد مسعود، اصلی ترین مقاومت ضد طالبان، اجازه می دهد تا علناً، اگر بدون خشونت، فعالیت کند.
بقای مسعود همچنان شمشیر داموکلس بر حکومت طالبان است، به یک دلیل ساده: برای طالبان همیشه راحت‌تر بود که بر هم بزنند تا حکومت. آنها هرگز نماینده فرهنگ سنتی پشتون نبودند، بلکه نمایندگان آژانس اطلاعات بین‌سرویس پاکستان (ISI) بودند. مسعود که یک تاجیک قومی است، نفوذ بیشتری در موزاییک قومی افغانستان نسبت به طالبان دارد و می‌تواند از میراث پدرش احمد شاه مسعود که افغان‌ها به خاطر قهرمانی‌اش در طول جنگ با اتحاد جماهیر شوروی احترام می‌گذارند، یاد کند.
دو سال پس از عقب نشینی آمریکا، نباید تعجب کرد که شکاف در کنترل طالبان آشکار است. بسیاری از طالبان که دره پنجشیر را اشغال کرده اند، از بین رفته اند و طالبان و آی اس آی را وادار کرده است که به تعداد محدودی از طالبان که تنها از چهار ولایت مجاور مرز پاکستان آمده اند، تکیه کنند. مفهوم؟ رهبری طالبان دیگر نمی تواند به پیروان خود از 30 ولایت دیگر افغانستان تکیه کند. باز هم، شتاب مهم است و طالبان به سرعت در حال از دست دادن نیروی خود هستند.
وارد قطر شوید. صادق امینی، مدیر برنامه در بنیاد تحقیقات آبزرور آمریکا و یک تحلیلگر زیرک افغانستان، متوجه می شود که امانعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان در 21 ژانویه به طور ناگهانی به قطر رفت. از آنجایی که قطر، در کنار پاکستان و ترکیه، بزرگترین حامی دیپلماتیک طالبان باقی مانده است، این پرسش مطرح می شود که چرا تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، رحمان را احضار کرد و چه چیزی ممکن است در دستور کار باشد.
ایالات متحده، متحدان اروپایی آن، هند و کشورهای عربی میانه رو ممکن است امروز رویکردی منفعلانه در قبال افغانستان داشته باشند، اما هرگونه تلاش قطر برای پایان دادن به خطوط حیاتی تاجیکستان می تواند شکست را از آرواره های پیروزی ربوده باشد. اگر قطر تاجیکستان را خریداری کند، پیامدهای منطقه‌ای می‌تواند عمیق باشد و افغانستان را به یک ظرف پتری برای رشد و آموزش گروه‌های تروریستی تبدیل کند، به گونه‌ای که می‌تواند رویدادهایی مانند 7 اکتبر را بیش از حد تکرار کند. چنین اقدامی از دیپلماسی قطر نیز می کاهد. علاقه آن به افغانستان و طالبان دیگر استراتژیک نیست، بلکه صرفاً ایدئولوژیک است. قطر خواهان پیروزی اسلامگرایان است. هرگز نمی توان با آن به عنوان متحد در مبارزه با ترور برخورد کرد.
