سلګونه زره افغان مهاجرین چې په جبري توګه له پاکستان څخه ویستل شوي ډېری یې په افغانستان کې د سر پناه له نشتوالي څخه تر بل هر څه ډېر کړېږي. دا مهال په افغانستان کې ژمی پیل شوی او د کورونو او دفترونو ګرمولو لپاره بخارۍ لګول شوي دي. د یخې هوا له کبله ددغو مهاجرینو ژوند نور هم ستونزمن شوی دی او وېره دا ده چې که ژر تر ژره ورته سرپناه برابره نه شي ښایي یخني د ځینو کډوالو په تېره بیا د ماشومانو ژوند واخلي.
د بشر دحقونو د نړیوالې اعلامیې د ۲۵ مې مادې له مخې د سرپناه او مناسب ژوند درلودل د هر انسان حق دی
د ملګرو ملتونو سازمان د مېرمنو څانګې په کابل کې په ۲۰۲۳-۱۲-۰۵ نېټه خپل دویم تازه کړي ګزارش کې ویلي چې له پاکستان څخه د جبري را ستنېدونکو افغانانو ۸۰٪سلنه ښځې او ماشومان دي چې ډيری یې سرپنا او لومړنیو اړتیاو ته د نه لاس رسي له امله نا څرګنده شرایطو سره مخ دي.
د پاکستان حکومت د ۲۰۲۳ د اکتوبر په ۳ مه نېټه هغو افغان کډوالو ته چې په پاکستان کې د اوسېدو قانوني اسناد نه لري او شمېر یې ۱،۷میلیونه یاد کړی د روان کال د نومبر تر لومړۍ نېټې له دې هېواده د وتلو وخت ورکړی و.
پاکستان کې د کډوالو عالي کمشنرۍ (UNHCR) ویاند قیصر خان راته وویل چې د ۲۰۲۳-۱۲-۶ نېټې پورې له پاکستان څخه ۴۴۲۰۰۰ څلورل که او دوه څلویښت زره افغانان وتلي دي چې ۹۶٪ یې قانوني اسناد نه لرل.
پاکستان کې د کډوالو عالي کمشنرۍ (UNHCR) ویاند قیصر خان
پاکستاني چارواکو د مهاجرینو د ویستلو لامل په دې هیواد کې د نامنیو زیاتېدل او پکې د افغانانو ښکېلتیا یاد کړی، خو شنونکي یي سبب د پاکستان او طالبانو ترمنځ د اړیکو ترینګلتیا بولي.
له پاکستانه د سلګونه زره ناقانونه کډوالو د جبري ایستلو پر پرېکړې د بښنې نړیوال سازمان په ګډون، نړیوالو بنسټونو هم نیوکې کړي او د ناقانوني افغان کډوالو جبري ایستل يې د بشري حقونو نقض بللی دی.
د کډوالو عالي کمشنرۍ ویاند وویل: موږ د پاکستان د حکومت له دې پرېکړې وروسته په ځلونو له دوی سره د سرپنا په شمول د افغانانو د بشري حقونو مسایل او په افغانستان کې ناسم وضعیت شریک کړي او ورته ویلي مو دي چې باید افغانان په داسې شرایطو کې و نه وېستل شي.
پاکستان کې د کډوالو عالي کمشنرۍ (UNHCR) ویاند قیصر خان
سیاسي او مدني فعاله بشری ګوهر وايي: ډیر افغانان له څلوېښتو کلونو راهیسې دلته اوسیږي دلته پیدا شوي، کورونه او کارونه یې دي خو دوی هغه ترې قبضه کوی او نه یې پرېږدي چې ځان سره یې ویسي.
نوموړې وايي : ((اساسي حقونه چې په اساسي قانون کې شامل دي د پاکستان په ټولو اوسیدونکو باندې پلي کیږي،د تابعیت قانون وايي هر هغه څوک چې په پاکستان کې زیږیدلی د پاکستان یو تبعه دی)).
سیاسي او مدني فعاله بشری ګوهر
بشرا زیاته کړده: سرپرست حکومت د اساسي قانون له مخې محدود واک لري. دا کولی شي یوازې ورځنۍ سوداګرۍ ترسره کړي او ډاډ ترلاسه کړي چې ټاکنې په آزاده او عادلانه توګه ترسره کیږي. دا د اوږدې مودې پلي کولو سره د پالیسۍ پریکړې کولو واک نلري.
هغه دغه راز وړاندې وايي، سرپرست حکومت د کابینې د ټاکل شویو پریکړو او توافقاتو او د سترې محکمې د پړېکړو څخه سرغړونه کوي.
د پاکستان د کورنیو چارو سرپرست وزیر او د بلوچستان د اطلاعااتو سرپرست وزیر جان اڅګزي ویلي، چې د ټاکلې مودې تر پوره کېدو وروسته به د ناقانونه مهاجرینو املاک او کارـ رزوګار که په یواځې ځان وي او یاهم له پاکستانیانو سره په شریکه، مصادره شي او پاکستاني شریکان يې مجازات شي.
د کډوالو عالي کمشنرۍ (UNHCR) د معلوماتو پر بنسټ پاکستان کې د افغان مهاجرینو شمېر ۳،۷میلیونه ته رسېدلی و، چې له دې جملې څخه یې ۱،۳میلیونه په رسمي توګه له دوی سره ثبت او POR کارتونه یې اخیستي دي.
د پاکستان له نوښار سیمې څخه په زور ویستل شوې ۲۸ کلنه ګل مینه چې په تورخم کې له پولې د اوښتو په تمه ده وایې چې زه پاکستان کې زېږېدلې او لویه شوې یم واده مې کړی او درې بچیان لرم.
ګل مینې وویل ( بس دسې ووایه چې زموږ ژوند تبا شو، دلته یې کور را وران که او افغانستان کې کوډله هم نلرو).
خدیجې وویل،( ما کراچۍ کې تعلیم وکړ، اوس یو پرایویټ سکول کې له خپلې خور سره معلمه وم یوې خور مې د ښځینه جامو پلورلو دوکان کې کار کو)
هغه زیاتوي( وې شړلو، مجبور یې کړو چې لاړ شو افغانستان ته هلته مو نه کور معلوم دی نه د ژوند کوم بل څه، بس موږ سره سخت ظلم وشو).
پښتونخوا کې د ښځو د حقونو مدافع لایبه یوسفزۍ وايي موږ ته افسوس په دې راځي چې افغان مېرمنې د پاکستان د حکومت دظلم قرباني هم شوې، له پاکستان څخه په یوه میاشت کې د افغانانو ویستل ډيره نا انصافي ده، په دې کې ډير تکلیف ښځو ته ورسېده.
پښتونخوا کې د ښځو د حقونو مدافع لایبه یوسفزۍ
لایبه زیاتوي ( یو خو طالبانو په وطن کې له ښځو ټول حقونه اخستي دا دی اوس بې کوره هم شوې او طالبانو یې ته هم ور ولېږلې.)
لنډي کوتل کې د پاکستان د حکومت لخوا په زوره ویستل شویو افغان کډوالو ته جوړ شوي کمپ کې یوې مېرمنې چې خپل عمر ۷۰-۸۰ کلونه یادکړ، خپل تور پړونی پر مخ را کش کړ او ویې ویل( اته – لس کلونه مو دلته تیر کړي، په بده ورځ راغلو او په بده ورځ یې وویستلو زموږ دوه هلکان یې جېل ته د ننه کړل، اوس چې بېرته جلال اباد لاړ شو خدای که نه کور لرو نه چوپال که یو باران راباندې وسو له یوې مخې به سو).
سیاسي او مدني فعاله جمیله ګیلاني وايي: څنګه چې په دې حالاتو کې دوی افغان مهاجرینو ته دا فیصله واوروله دا ډیره غټه انساني المیه ده، خلک خو نن سبا فلسطین یادوي، هو هلته هم درد دی خو دا هم له هغوی څخه څه کم نه دي.
یاد ځوان وویل موږ یې له رسنیو سره له خبرو منع کړي یو، نه موسسې راته هغسې کار کوي او نه دوی
د افغانستان د حقوق پوهانو ټولنې مرستیال سبحان الله مصباح چې اوسمهال په امریکا کې اوسیږي وايي( انسانان له هر راز تبعیض پرته د نړۍ په هر ګوټ کې چې اوسیږي سرپناه او مسکن یې اساسي حق ده)
د افغانستان د حقوق پوهانو ټولنې مرستیال سبحان الله مصباح
هغه زیاته کړه: په نړیواله کچه د دې حق لپاره قوانین او اصول وضعه شوي دي، زموږ په اساسي او موضوعه قوانینو کې دا موضوع مسجله ده، د دولتونو مسؤلیت دا دی چې د دې حق د مصؤنیت لپاره کار وکړي.
مصباح وویل( که څه هم په افغانستان کې حاکمې ډلې ته حکومت نشو ویلای خو دا چا د حاکمیت د عوا لري نو مکلفیت لري چې بیرته راستنو شویو افغانانو ته د ژوند زمینه برابره کړي او ټول حقوق یې ادا کړي.
پاکستان کې مدني او سیاسي فعاله بشرا ګوهر وايي 🙁 په دې یخ کې د خلکو داسې اوباسل او داسې ملک ته لېږل چېرته چې د طالبانو قبضه ده، د دهشتګردو قبضه ده، نو دا ډیره نا انساني خبره ده).
شما باید داخل شوید برای نوشتن دیدگاه.