بر اساس گزارش گاردین، به دلیل افزایش فعالیت کشتیرانی در سیبری، خطر شیوع میکروب هایی که هزاران سال در یخبندان دائمی به دام افتاده اند، افزایش یافته است.
دانشمندان هشدار دادهاند که بشریت با یک تهدید همهگیر جدید عجیب و پیچیده مواجه است. آنها معتقد اند که ویروسهای باستانی منجمد شده در یخبندان دائمی قطب شمال میتوانند روزی در اثر گرم شدن آب و هوای زمین منتشر شده و باعث شیوع یک بیماری بزرگ در سطح زمین شوند.
ژان میشل کلاوری، متخصص ژنتیک از دانشگاه اکس مارسی، گفته است در حال حاضر، تجزیه و تحلیل تهدیدات همهگیری بر بیماریهایی متمرکز است که ممکن است در مناطق جنوبی ظاهر شوند و سپس به شمال گسترش یابند.
اما به گفتهی او، با وجود این تمرکز، توجه کمی به شیوعی شده است که ممکن است در شمال دور ظاهر شود و سپس به جنوب سفر کند: «به باور من این نوعی نادیده گرفتن است. ویروسهایی در آن بالا وجود دارند که میتوانند انسانها را آلوده کرده و شیوع بیماری جدیدی را آغاز کنند.»
ماریون کوپمنز ویروس شناس در مرکز پزشکی اراسموس در روتردام نیز گفتههای کلاوری را تایید کرده و گفته است که «ما نمی دانیم چه ویروس هایی در یخبندان دائمی وجود دارد، اما من فکر می کنم این خطر واقعی وجود دارد که ممکن است یکی از آنها بتواند باعث شیوع بیماری شود. مثلاً یک نوع باستانی فلج اطفال، ما باید فرض کنیم که چنین چیزی ممکن است رخ دهد.»
در سال ۲۰۱۴، تیمی از دانشمندان به رهبری کلاوری، ویروسهای زنده را در سیبری جدا کردند و نشان دادند که آنها هنوز هم میتوانند ارگانیسمهای تک سلولی را آلوده کنند، حتی اگر هزاران سال در یخهای دائمی مدفون باشند. تحقیقات بیشتر که سال گذشته منتشر شد، وجود چندین سویه ویروس مختلف را از هفت مکان مختلف در سیبری نشان داد و مشخص کرد که این گونهها میتوانند سلولهای کشتشده را آلوده کنند. یکی از این گونهها یک نمونه ویروس ۴۸۵۰۰ ساله بود.
گاردین به نقل از کلاوری گزارش داده «ویروسهایی که ما [از یخبندان] جدا کردیم فقط می توانند آمیبها را آلوده کنند و هیچ خطری برای انسان ندارند. با این حال، این بدان معنا نیست که سایر ویروس ها (که در حال حاضر در یخبندان دائمی منجمد شده اند) ممکن است نتوانند در انسان ایجاد بیماری کنند. ما آثار ژنومی ویروسهای آبله و ویروسهای هرپس را شناسایی کردهایم که برای مثا»ل پاتوژنهای شناخته شده انسانی هستند.
به گفتهی دانشمندان، نکته قابل ملاحظه یخبندان قطبی این است که آنجا تاریک، سرد و فاقد اکسیجن است و برای نهگداشتن مواد بیولوژیکی مکان عالی است، چنانچه که شما می توانید ماست را در یخبندان قطبی قرار دهید و ممکن است ۵۰۰۰۰سال بعد همچنان قابل خوردن باشد.
دانشمندان کشف کرده اند که برخی از لایه ها برای صدها هزار سال یخ زده باقی مانده اند.
با این وجود اما گفته میشود که یخبندان دائمی جهان در حال تغییر است. لایه های بالایی ذخایر اصلی سیاره (در کانادا، سیبری و آلاسکا) در حال ذوب شدن هستند زیرا تغییرات آب و هوایی به طور نامتناسبی بر قطب شمال تأثیر می گذارد. به گفته هواشناسان، این منطقه چندین برابر سریعتر از میانگین نرخ افزایش گرمایش جهانی در حال گرم شدن است.
درهمین حال، کلاوری گفته است که ذوب مستقیم یخ ها سریعترین خطر را ایجاد نمیکند چون به گفتهی او ناپدید شدن یخهای دریای قطب شمال نگرانکنندهتر است. این اتفاق امکان افزایش کشتیرانی و توسعه صنعتی در سیبری را فراهم می کند. عملیات معدنی عظیمی در حال برنامه ریزی است و قرار است حفره های وسیعی را در یخبندان عمیق برای استخراج نفت و سنگ معدن ایجاد کنند: «این عملیات مقادیر زیادی از پاتوژنها را آزاد میکند که هنوز در آنجا رشد میکنند. معدنچیان وارد می شوند و ویروس ها را تنفس می کنند. اثرات آن می تواند فاجعه آمیز باشد.»
کوپمنز گفته است «اگر به تاریخچه شیوع همه گیری نگاه کنید، یکی از عوامل کلیدی تغییر کاربری زمین بوده است. ویروس نیپا توسط خفاش های میوه که توسط انسان از زیستگاه خود رانده شده بودند، منتشر شد. به طور مشابه، آبله میمون با گسترش شهرنشینی در آفریقا مرتبط است و این همان چیزی است که ما در قطب شمال شاهد آن هستیم: یک تغییر کامل در کاربری زمین که می تواند خطرناک باشد.»
دانشمندان بر این باورند که یخهای دائمی (در عمیقترین سطوحش) ممکن است حاوی ویروسهایی با قدمت یک میلیون سال باشد و بنابراین بسیار قدیمیتر از گونههای ویروسهای امروزی هستند که تصور میشود حدود ۳۰۰هزار سال پیش ظهور کردهاند.
به باور کلاوری «سیستم ایمنی ما ممکن است هرگز با برخی از این میکروب ها در تماس نبوده باشد و این یک نگرانی دیگر است. سناریویی که زمانی یک ویروس ناشناخته یک نئاندرتال را آلوده می کند به سمت ما باز می گردد، اگرچه بعید است، اما به یک احتمال واقعی تبدیل شده است.»
دانشمندان اعلام کردند ما اکنون با یک تهدید ملموس روبرو هستیم و باید برای مقابله با آن آماده باشیم.
یکی از ویروسهای خفته در یخهای قطب ویروس زامبی است. عفونت ناشی از ویروس زامبی معمولاً منجر به افزایش واپاشی و مرگ سلولی می شود، دقیقاً مانند بیماری گوشتخوار. این بیماری بافت نازک و همبند زیر سطح پوست را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث مرگ آن بافتها میشود.
اخیراً محققان روسی حقیقتی را در مورد ویروسهای زامبی کشف کرده اند که احتمال انتشار پاتوژنها و ویروسها و ایجاد بیماریهای مشترک بین انسان و دام وجود دارد. آنها همچنین پیشبینی میکنند ممکن است که تا سال ۲۰۳۰ ویروس زامبی گسترش یابد.
سیبری که لایههای منجمد دائمی تا عمق یک کیلومتری را در خود جای داده است، هزاران گونه میکروب خفته را تنها در 1 گرم خاک در خود جای داده است. اکنون با گرم شدن قطب شمال و وجود لایه های منجمدی که ۴۰۰هزار سال است که دستنخورده باقی ماندهاند نگرانی ها برای ظهور بیماری شدت گرفته است.
