انحلال اردوی ملی افغانستان: پروتکول رسمی و تأثیرات آن
مطالعات درباره انحلال اردوی ملی افغانستان در جولای ۱۹۹۲ نشان میدهد که پروتکولهای رسمی میان مقامات افغانستان و پاکستان نقش بسزایی در تحولات سیاسی و نظامی منطقه آن زمان داشته است.

در این پروتکلها، به تسلیم تسلیحات و تجهیزات نظامی به ارتش جمهوری اسلامی پاکستان و نفوذ موثر این کشور در ساختار نظامی افغانستان اشاره شده است.
محتوای متن:
انحلال اردوی ملی افغانستان در جولای سال ۱۹۹۲ به دنبال تحولات سیاسی و نظامی پیچیدهای صورت گرفت که بر اساس توافقها و پروتکلهای رسمی میان مقامات افغانستان و پاکستان قرار داشت.
مطابق پروتکول اول، که میان برهان الدین ربانی، رئیسجمهور حکومت مجاهدین، و جنرال وحید، لوی درستیز پاکستان، به امضا رسید، موارد زیر مشخص شده است:
- تسلیمدهی تسلیحات: بر اساس این پروتکل، راکتهای اسکات که به اردوی جمهوری دموکراتیک افغانستان از سوی شوروی اهدا شده بود، باید به جمهوری اسلامی پاکستان تسلیم گردد.
- وسایط نظامی: تمامی طیارات جتهای جنگی، هلیکوپترها و وسایط زرهدار شامل تانکها و زرهپوشها که مورد حمایت شوروی بودند، بایستی به ارتش جمهوری اسلامی پاکستان واگذار شود.
- آموزش نظامی: در این پروتکل تصریح شده که مشاورین نظامی ارتش پاکستان باید در تعلیم و تربیت روزمره پرسونل اردوی حکومت اسلامی افغانستان نقش داشته باشند.
- ممانعت از نفوذ دیگر کشورها: پاکستان تصریح کرده است که مانع از مداخله جمهوری اسلامی ایران در مسائل سیاسی و نظامی افغانستان خواهد بود.
- نقش پاکستان در تعیینات نظامی: افسران عالیرتبه ارتش پاکستان حق دارند در تعیینات نظامی افسران عالی رتبه اردوی اسلامی افغانستان دخالت کنند.
این پروتکل بعد از امضای نواز شریف، صدراعظم پاکستان و برهان الدین ربانی، رئیسجمهور افغانستان به رسمیت شناخته شده و دارای اعتبار رسمی است.
در نتیجه، این اقدامات و پروتکلها در نهایت نه تنها به انحلال اردوی ملی افغانستان منجر شد، بلکه بر تحولات سیاسی و نظامی در منطقه نیز تأثیر عمیقی داشت که هنوز هم مشهود است.