مجروح شدن اسرارآمیز دختر 16 ساله ایرانی به دلیل بی حجابی در مترو تهران خشم را برانگیخت

گزارش: مهرناز بختاری

جراحت مرموز دختر 16 ساله‌ای که بدون روسری سوار قطار متروی پایتخت ایران شده بود، درست پس از یک سالگی درگذشت مهسا امینی و اعتراضات سراسری آن، خشم را دوباره برانگیخت.

اتفاقی که در چند ثانیه پس از ورود آرمیتا گراوند به قطار در روز یکشنبه رخ داد، همچنان جای سوال دارد. در حالی که یکی از دوستانش به تلویزیون دولتی ایران گفت که سرش را به سکوی ایستگاه زده است، فیلم بدون صدا که توسط پخش کننده از خارج از ماشین پخش می شود توسط یکی از تماشاچیان مسدود می شود. فقط چند ثانیه بعد، بدن لنگی او از بین می رود.

مادر و پدر گراوند در تصاویر رسانه‌های دولتی ظاهر شدند و گفتند مشکل فشار خون، افتادن یا شاید هر دو در جراحت دخترشان نقش داشته است.

فعالان خارج از کشور مدعی شده اند که گراوند ممکن است به دلیل بی حجابی تحت فشار قرار گرفته یا مورد حمله قرار گرفته باشد. آنها با استناد به استفاده حکومت دینی از فشار بر خانواده قربانیان و سابقه تلویزیون دولتی در پخش صدها اعتراف اجباری، خواستار تحقیقات مستقل توسط هیئت حقیقت یاب سازمان ملل در مورد ایران هستند.

مجروح شدن گراوند همچنین در حالی اتفاق می‌افتد که ایران پلیس اخلاق خود را – که فعالان در قتل امینی به دلیل حجاب گشاد ادعایی او دست دارند – به خیابان بازگردانده است، و در حالی که قانون‌گذاران برای اعمال مجازات‌های سخت‌تر برای افرادی که از پوشش لازم سر پیروی می‌کنند، تلاش می‌کنند.

هادی قائمی، مدیر اجرایی مرکز حقوق بشر ایران در نیویورک گفت: «دختران در خیابان ها مورد خشونت قرار می گیرند و سپس خانواده های آنها مجبور می شوند از دولت مسئول این خشونت ها محافظت کنند.

مهسا امینی 22 ساله پس از بازداشت به دلیل نقض قوانین سختگیرانه پوشش مذهبی کشور در بازداشت جان باخت.

برای زنان مسلمان، پوشش سر نشانه تقوا در برابر خداوند و حیا در مقابل مردان خارج از خانواده است. در ایران، حجاب – و چادر مشکی فراگیر پوشیده شده توسط برخی – مدت‌هاست که نمادی سیاسی نیز بوده است، به ویژه پس از اجباری شدن آن در سال‌های پس از انقلاب اسلامی 1979. ایران و افغانستان تحت حاکمیت طالبان تنها کشورهایی هستند که در آن حجاب برای زنان اجباری باقی مانده است.

امینی در 16 سپتامبر 2022 پس از بازداشت توسط پلیس اخلاق ایران به اتهام داشتن حجاب نامناسب در بیمارستان درگذشت. سوء ظن به ضرب و شتم او در حین دستگیری به اعتراضات گسترده ای منجر شد که بزرگترین چالش برای حکومت دینی ایران از زمان انقلاب بود.

از زمانی که آن اعتراضات گسترده فروکش کرد، بسیاری از زنان در تهران را می توان بدون حجاب در سرپیچی از قانون دید.

گراوند صبح یکشنبه در میدان شهدا یا میدان شهدای مترو در جنوب تهران مجروح شد. شایعاتی در مورد چگونگی آسیب دیدگی او به سرعت پخش شد.

تا روز سه‌شنبه، سازمان حقوق بشر هنگاو، که گزارشی از سوء استفاده‌ها در منطقه کردستان غربی ایران گزارش می‌دهد، عکسی را منتشر کرد که می‌گوید گراوند را در بیمارستان نشان می‌دهد، در حالی که سرش را در باند بسته‌شده در حالی که در کما به سر می‌برد.

هنگاو با استناد به گزارش‌هایی که دریافت کرده است، مدعی است گراوند «به دلیل عدم رعایت حجاب اجباری در ایستگاه شهدای مترو تهران مورد حمله فیزیکی قرار گرفت». وی ادامه داد: در نتیجه وی جراحات شدیدی دید و به بیمارستان منتقل شد.

آسوشیتدپرس نتوانسته است شرایط دقیق جراحات جراوند را تایید کند. هنگاو روز پنجشنبه مدعی شد که نیروهای امنیتی مادر گراوند، شاهین احمدی را دستگیر کردند. مقامات تهران بلافاصله این ادعا را تایید نکردند، اگرچه خبرگزاری های نیمه رسمی آن را رد کردند.

اواخر چهارشنبه، تلویزیون دولتی ایران تقریباً تمام فیلم‌های دوربین‌های نظارتی را پخش کرد که 16 دقیقه قبل از مجروح شدن گراوند در داخل ایستگاه مترو سپری کرد. او در ساعت 6:52 صبح وارد شد، سپس از پله برقی پایین رفت. فاصله تنها، حدود یک دقیقه و نیم، قبل از رسیدن او به دروازه گردان که در آن از کارت مترو خود استفاده می کند، رخ می دهد. این فیلم شامل خرید او برای یک میان وعده، سپس راه رفتن و انتظار روی سکو برای قطار است.

در این فیلم بی صدا، گراوند که فعالان او را یک تکواندوکار توصیف می کنند، آرام و سالم به نظر می رسد. تجزیه و تحلیل فریم به فریم AP از فیلم هیچ نشانه ای از دستکاری ویدیوی پخش شده را نشان نداد.

در ساعت 7:08 صبح، گراوند وارد واگن شماره 134 قطار می شود – آخرین واگن قطار و احتمالاً کوپه مخصوص زنان. یک راهبر جدید قطار با ورود او به سمت بالا راه می‌رود و بدنش جلوی دید دری که از آن عبور می‌کند را گرفته است. در عرض چهار ثانیه، زنی به عقب از قطار خارج می‌شود و تنها تکه‌ای از سر گراوند در حالی که روی کف قطار دراز کشیده دیده می‌شود. سپس زنان بدن لنگی گراوند را بیرون می آورند و با حرکت قطار برای کمک می دوند.

با این حال، گزارش تلویزیون دولتی ایران هیچ تصویری از داخل قطار در بر نداشت و هیچ توضیحی در مورد اینکه چرا منتشر نشده بود ارائه نکرد. اکثر واگن‌های قطار در مترو تهران دارای چندین دوربین مداربسته هستند که توسط نیروهای امنیتی قابل مشاهده است.

گروه حقوق بشر ایران مستقر در اسلو گفت: «امتناع از انتشار این فیلم تنها شک و تردید درباره روایت رسمی را افزایش می‌دهد».

تکنسین‌های فوریت‌های پزشکی گراوند را به بیمارستان فجر که در پایگاه نیروی هوایی ایران و یکی از نزدیک‌ترین مراکز درمانی به ایستگاه است، بردند. به گفته کمیته حفاظت از روزنامه نگاران مستقر در نیویورک، پس از مجروح شدن وی، نیروهای امنیتی یک خبرنگار روزنامه شرق را که به بیمارستان رفته بود، دستگیر کردند. روزنامه‌ی اصلاح‌طلب شرق نیز به انتشار گزارش‌هایی درباره مرگ امینی کمک کرد.

در حال حاضر، مرگ مغزی گراوند توجه بین المللی را به خود جلب کرده است، چیزی که دولت ایران به دنبال آن بوده است. آنالنا بائربوک، وزیر امور خارجه آلمان در فضای مجازی نوشت: بار دیگر یک زن جوان در ایران برای جان خود می جنگد. فقط به این دلیل که موهایش را در مترو نشان داد. غیر قابل تحمل است.»

آبرام پیلی، معاون فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران نیز نوشت که از گزارش‌هایی مبنی بر حمله پلیس اخلاقی ایران به آرمیتا گراوند 16 ساله شوکه و نگران است.

مقامات ایرانی احتمالا نگران این هستند که این حادثه مانند مورد امینی به خشم عمومی تبدیل شود. با وجود سرکوب فزاینده، زنان همچنان قانون حجاب را نادیده می گیرند. این شامل آن چیزی است که شرق به عنوان استخدام حدود 400 نفر از سوی دولت شهر تهران به عنوان «نگهبان حجاب» برای دادن تذکرات شفاهی، جلوگیری از ورود زنان بی پوشش به واگن های مترو و تحویل آنها به پلیس یاد می کند.

*این گزارش خبری با حمایت روزنامه نگاران برای حقوق بشر «JHR» تهیه شده است.