افغانستان
موضوعات داغ
تشدید انزوای دیپلماتیک طالبان، صفآرایی مخالفان و بحران انسانی در آستانه زمستان
در تازهترین تحولات افغانستان و منطقه، تنشهای دیپلماتیک میان طالبان و همسایگان، بهویژه پاکستان، به اوج خود رسیده است. همزمان با برگزاری نشست منطقهای در تهران و غیبت طالبان، صفبندیهای جدیدی در میان مخالفان سیاسی شکل گرفته و وضعیت انسانی و حقوق بشری در کشور وخیمتر گزارش میشود.
۱. نشست تهران و انزوای دیپلماتیک طالبان
نشست نمایندگان ویژه کشورهای همسایه افغانستان به علاوه روسیه در تهران برگزار شد. مهمترین نکات این نشست عبارتند از:
- غیبت طالبان: وزارت خارجه طالبان رسماً اعلام کرد که در این نشست شرکت نمیکند؛ اقدامی که از سوی آصف درانی، نماینده پیشین پاکستان، نشانه «عدم بلوغ سیاسی» این گروه توصیف شد.
- انتقاد شدید پاکستان: صادق خان، نماینده ویژه پاکستان، با لحنی تند از وضعیت افغانستان انتقاد کرد و گفت مردم این کشور «شایسته وضعیت بهتری هستند». او طالبان را به پناه دادن به گروههای تروریستی (TTP) متهم کرد و خواستار پاکسازی خاک افغانستان از این گروهها شد.
- موضع ایران: عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، ثبات افغانستان را الزام راهبردی منطقه خواند و بر راهحلهای منطقهای تأکید کرد. ایران تلاش داشت در این نشست نقش میانجی میان کابل و اسلامآباد را ایفا کند، هرچند تنشها همچنان بالاست.
۲. اوجگیری تنشها با پاکستان و صدور فتوای «جهاد»
روابط کابل و اسلامآباد وارد مرحلهای بحرانی شده است:
- اتهامات متقابل: عاصم منیر، رئیس ستاد ارتش پاکستان، به طالبان هشدار داد که باید بین پاکستان و «تیتیپی» یکی را انتخاب کنند. نماینده پاکستان در سازمان ملل نیز افغانستان را «بزرگترین تهدید امنیت ملی» کشورش خواند و مدعی شد امسال ۱۲۰۰ پاکستانی در حملات تروریستی از خاک افغانستان کشته شدهاند.
- پاسخ طالبان: در اقدامی که به نظر میرسد واکنشی به تهدیدات پاکستان باشد، صدها ملای حامی طالبان در کابل گردهم آمدند و فتوایی صادر کردند که «جهاد در برابر تجاوز خارجی بر هر افغان فرض عین است». با این حال، آنها استفاده از خاک افغانستان علیه دیگران را نیز «ناجایز» خواندند.
۳. تحولات سیاسی داخلی و امنیتی
- شکاف در رهبری طالبان: اختلافات داخلی طالبان بار دیگر علنی شد. سراجالدین حقانی، وزیر داخله، در خوست از «حکومت با زور و ارعاب» انتقاد کرد و گفت چنین حکومتی دوام نمیآورد. در مقابل، ندا محمد ندیم، وزیر تحصیلات عالی و چهره نزدیک به رهبر طالبان، هشدار داد که در نظام اسلامی «فقط یک امیر» وجود دارد و تعدد امیران باعث فساد است.
- ائتلاف جدید مخالفان: چهرههای ارشد اپوزیسیون (احمد مسعود، دوستم، اسماعیل خان، اتمر و…) در یک ائتلاف جدید تحت عنوان «همصدایی ملی» خواهان آغاز مذاکرات صلح زیر نظر سازمان ملل شدند. حنیف اتمر اعلام کرد که آمریکا دیر یا زود به مسئله افغانستان بازخواهد گشت.
- حملات نظامی مخالفان: جبهه مقاومت ملی مدعی شد در یک عملیات پیچیده در دره عبداللهخیل پنجشیر، ۱۷ عضو طالبان از جمله یک فرمانده ارشد را کشته است. جبهه آزادی نیز از حملاتی در بدخشان و قندوز خبر داد.
۴. وضعیت وخیم حقوق بشر و زنان
- نشست مادرید: فعالان حقوق زن و مقامات بینالمللی در اسپانیا خواستار به رسمیت شناختن «آپارتاید جنسیتی» در افغانستان شدند. ریچارد بنت، گزارشگر ویژه سازمان ملل، وضعیت را جنایت علیه بشریت خواند.
- ادامه سرکوب: طالبان در روز جهانی حقوق بشر، ۱۲ نفر را در ملاءعام شلاق زد. همچنین گزارشها حاکی است که طالبان خانه امن محبوبه سراج را بستهاند. در هرات، ۴ جوان به دلیل پوشیدن لباسهایی شبیه بازیگر سریال «پیکی بلایندرز» (توماس شلبی) به اتهام تقلید از فرهنگ بیگانه بازداشت شدند.
۵. بحران انسانی و مهاجرت
- هشدار قحطی: سازمان ملل اعلام کرد که کمکهای غذایی به افغانستان ۸۰ درصد کاهش یافته و در سال ۲۰۲۶، بیش از ۱۱ میلیون کودک نیاز به کمک فوری خواهند داشت.
- سختگیریهای آمریکا و اروپا: در پی حمله یک پناهجوی افغان به سربازان گارد ملی در واشنگتن، دولت آمریکا صدور ویزا و بررسی پروندههای مهاجرتی افغانها را متوقف کرده و موجی از بازداشتها آغاز شده است. آلمان نیز پذیرش صدها پناهجوی افغان مقیم پاکستان را لغو کرد.
جمعبندی: افغانستان در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۵ با ترکیبی از فشار بیسابقه منطقهای، خطر درگیری مرزی با پاکستان، گسترش فقر مطلق و تشدید اختناق داخلی روبروست. در حالی که طالبان تلاش میکند با فتاوای مذهبی صفوف خود را فشرده کند، جامعه جهانی و مخالفان سیاسی به دنبال راهی برای عبور از این بنبست هستند.
